بررسی و ارزیابی اثرات تجمع های صنعتی (شهرک ها و نواحی صنعتی) در مناسبات اقتصادی و فضایی شهر: (نمونه موردی منطقه شهری کرمانشاه)

شهرک ها و نواحی صنعتی به عنوان یک روش قدیمی اما رو به گسترش برای سازماندهی، ارایه خدمات و استقرار صنایع، ابزاری کارآمد برای حمایت از توسعه صنعتی، مدرن شدن واحدهای صنعتی و افزایش بهره وری محسوب می شوند؛ که با توجه به مزایایی همچون صرفه جویی های ناشی از مقیاس، مباحث زیست محیطی و اشتغال زایی، نواحی و مناطق اطرافشان را تحت تاثیر خود قرار داده اند. در این میان شهرها و مناطق شهری که این نواحی و شهرک ها در اطرافشان استقرار یافته اند در اولین مرتبه سلسله مراتب بهره مندی از مزایا و منفعت های این تجمع های صنعتی می باشند. با توجه به آنچه به اختصار ذکر گردید نواحی و شهرک های صنعتی در دو بعد مناطق شهری را تحت تاثیر خود قرار می دهند: 1.مناسبات اقتصادی 2. مناسبات فضایی، که شناسایی چگونگی این تاثیرات بر مناطق شهری به طور عام و منطقه شهری کرمانشاه به طور خاص می توان راهگشای بسیاری از مسایل و تعیین کننده نحوه ی برنامه ریزهای آینده این شهرک ها و مناطق شهری اطرافشان گردد. هدف این رساله، ارایه تصویری روشن و واضح از اثرات این تجمع های صنعتی در مباحثی همچون اشتغال و درآمد مناطق شهری، بررسی اثرات این شهرک ها و نواحی صنعتی در مناسبات روستا-شهری میان شهر کرمانشاه و روستاهای اطراف آن همانند مقوله اشتغال و تغییر درآمد و ارزیابی تاثیرات شهرک های صنعتی بر تقویت شبکه شهری میان شهر های استان کرمانشاه می باشد. روش پژوهش در این رساله توصیفی-تحلیلی است و نوع پژوهش کاربردی-نظری می باشد، برای جمع آوری داده ها از روش کتابخانه ای و میدانی استفاده می شود که حیطه مطالعات این تحقیق در گستره شهرستان کرمانشاه است. نوع داده های این پژوهش کمی می باشد و در تجزیه و تحلیل داده ها از روش های استنباطی آماری و اقتصادی همانند روش تغییر- سهم و مدل رتبه- اندازه تعدیل شده استفاده می شود. نتایج حاصله نشان می دهد که شهرک مورد مطالعه (شهرک صنعتی فرامان) بر منطقه شهری کرمانشاه اثرات اقتصادی قابل توجهی داشته است اما روستاهای اطراف شهرک از تأثیرات شهرک بی نصیب بوده اند؛ بدین صورت که نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل اشتغال که با استفاده از روش تغییر- سهم به سرانجام رسید، نشان داد که با وجود نوپا بودن شهرک صنعتی فرامان این شهرک توانسته است رشد نسبتاً مناسبی به لحاظ ایجاد اشتغال جهت منطقه شهری کرمانشاه از خود نشان دهد و در میان تمام بخش های اقتصادی شهر کرمانشاه تنها بخش برنده اقتصادی باشد. اما اثرات شهرک های صنعتی بر اشتغال و درآمد ساکنان روستاهای اطراف شهرک صنعتی نتایج مثبتی به دنبال نداشت و ساکنان روستاهای اطراف سهم بسیار کمی از اشتغال شهرک صنعتی را داشتند. و بالطبع اثرات درآمدی این شهرک نیز شامل این ساکنان نمی گردید.در مورد شبکه شهری نیز اشتغال زایی و تأثیرات اقتصادی شهرک های صنعتی ایجاد شده در شهرهای اسلام آباد غرب، هرسین، کنگاور، سنقر و کلیایی، پاوه، سرپل ذهاب، صحنه، جوانرود و گیلان غرب به اندازه ای نبوده که بتوانند نظام شهری و مناسبات فضایی استان را تحت تأثیر خود قرار دهند و به طور کلی الگوی سکونت در استان گویای یک الگوی قطبی است.