به کارگیری سازوکارهای مشارکت شهروندان در فرآیند تهیه برنامه بازنگری طرح تفصیلی (نمونه موردی : منطقه 6 شهر اصفهان)

چکیده : پارادایم جدید مدیریت شهری در بسیاری از شهرهای کشورهای توسعه یافته و یا در حالتوسعه، بر مبنای توسعه ای مبتنی بر مشارکت شهروندان پایه گذاری شده است. به گونه ای که پایه ی اصلی فرآیندهای تهیه و اجرای برنامه های توسعه شهر با مشارکت همه جانبه ی شهروندان، گروه ها و سازمان های شهری همراه شده است و از شهروندان به عنوان ثروت واقعی هر شهر یاد می شود. در این پژوهش با استفاده از روش های تحلیلی و توصیفی و پس از شناخت مفهوم ، روش ها و الگوهای مشارکت و مراحل مختلف فرآیند تولید برنامه ی بازنگری طرح تفصیلی منطقه ی شش اصفهان، امکان پذیری به کارگیری الگوهای مختلف مشارکت شهروندان در تهیه این برنامه مورد ارزیابی قرار گرفته است. در این راستا دو گونه ی متفاوت پرسشنامه ، یکی ویژه مسئولین و دست اندرکاران تهیه برنامه های توسعه شهری اصفهان و دیگری ویژه ی شهروندان منطقه شش شهر اصفهان تنظیم و در جامعه ی آماری مورد نظر این پژوهش توزیع گردید. پس از گردآوری و تجزیه و تحلیل نتایج پرسش نامه ها مشخص شد، از میان پرسش شوندگان (در جامعه آماری شهروندان) 78 درصد به ضرورت مشارکت شهروندان در تهیه طرح های توسعه شهری اشاره داشتند. همچنین 48 درصد از جامعه آماری اعتقاد دارند که شهروندان توانایی مشارکت در مراحل مختلف تهیه برنامه های توسعه ی شهری را دارا می باشند. از بین پاسخ دهندگان (در جامه آماری مسئولین شهری) 64 درصد به ضرورت اصلاح فرآیند تهیه ی طرح بازنگری و انطباق آن با فرآیند عمومی برنامه ریزی در راستای به کارگیری مشارکت شهروندان، پاسخ مثبت داده اند. همچنین نتایج ارزیابی ها نشان می دهند که از بین مراحل مختلف فرایند تولید برنامه، مرحله ی بررسی های پایه وضع موجود و بررسی های مشروح و تفصیلی مناطق و محلات، نخستین اولویت برای به کارگیری مشارکت شهروندان است و برای تحقق آن روش هایی چون نشست های همگانی و مشارکت رایانه ای مورد توجه بیشتری قرار گرفته اند. در اولویت های بعدی به ترتیب مراحل تدوین اهداف کلان با روش چشم اندازسازی و استنتاج، تجزیه و تحلیل و ارائه پیشنهادها، با روش های هم شنودی و نشست های همگانی قرار دارند. بنابراین استفاده از مشارکت شهروندان در فرآیند تولید برنامه های توسعه ی شهری در سطح منطقه 6 اصفهان پیش از هر اقدام دیگر مستلزم فراهم ساختن زمینه های لازم برای آشنایی بیشتر شهروندان با حقوق شهروندی و چگونگی امکان مشارکت آنها در تولید و اجرای برنامه های توسعه ی شهری است. این کار از روش های مختلفی امکان پذیر است که مهم ترین آنها ایجاد فرهنگ مشارکت ، اعتماد سازی ، شفاف سازی و اصلاح ساختارهای نظام برنامه ریزی شهری برای تقویت نقش شهروندان در مراحل مختلف تولید ، اجرا و بازنگری برنامه های توسعه ی شهری هستند.