تخصیص آب سد مهاباد با استفاده از ترکیب مدلهای سلسله مراتبی فازی و برنامه ریزی آرمانی

چکیده در نگرش جدید جهانی، آب کالایی اقتصادی – اجتماعی بوده و به عنوان نیاز اولیه انسان محسوب می شود. نیاز بشر به آب، طیف گسترده ای را شامل می شود که از عمده ترین آنها می توان به آب مورد نیاز کشاورزی، شرب، صنعت و تولید نیرو اشاره کرد. در این میان سدها و مخازن آب نقش مهمی در تأمین نیاز آب مصرف کنندگان و تخصیص به بخش های مختلف، دارند. سد مهاباد یکی از 10 سد پر آب کشور به شمار می رود که نیاز بخش کشاورزی، شرب، تولید برق، کنترل سیلاب و تفریحی را تأمین می کند. در این مطالعه به منظور تعیین اولویت تخصیص آب و تامین اهداف مذکور، از ترکیب روش های سلسله مراتبی فازی و برنامه ریزی آرمانی استفاده شد. ساختار سلسله مراتبی دارای 3 معیار و 6 زیر معیار برای 5 گزینه، به منظور تعیین اولویت تخصیص آب سد به گزینه های استفاده کننده طراحی شد. سپس بر اساس وزن های جزیی و نهایی، معیار ها، زیرمعیارها و گزینه ها، ساختار برنامه ریزی آرمانی برای تعیین مقدار آب تخصیصی، پایه ریزی شد. نتایج نشان داد، که معیار اقتصادی با وزن جزئی 45/0 مهمتر از معیارهای اجتماعی و زیست محیطی و گزینه تامین آب بخش کشاورزی با وزن نهایی 36/0 از ارجحیت بیشتری نسبت به گزینه های شرب شهری، تولید برق، تفریحی- زیست محیطی و کنترل سیلاب برخوردار بود. در مدل ترکیبی سلسله مراتبی فازی و برنامه ریزی آرمانی لکزیکوگرافی 12 الویت شامل 7 اولویت از ساختار سلسه مراتبی فازی و 5 الویت از ساختار برنامه ریزی آرمانی در نظر گرفته شد. الگوی کشت بهینه نشان داد که سطح زیر کشت گندم در تمامی اولویت ها از بیشترین سطح زیر کشت برخوردار شد. در الویت درآمد ناخالص کشاورزی بیشترین سطح زیر کشت محصولات و بیشترین درآمد ناخالص بدست آمد. در اولویت شرب، آب شرب تخصیصی به بخش شرب بیشترین مقدار را در ماه های مختلف داشت. برق تولیدی نیز در ماه اردیبهشت بیشترین مقدار تولیدی را داشت. مقدار حجم مخزن به منظور تامین نیاز در ماه های بهار بیشترین مقدار را داشتند. حجم فضای خالی به منظور کنترل سیل در تمامی اولویت ها یکسان بدست آمد. بدین گونه که بیشترین فضا، بایستی در ماه فرودین، به دلیل بارندگی زیاد، خالی نگه داشته شود.