تحلیل تقاضای پویای نهاده انرژی در صنایع کارخانه ای ایران

از مسائل مهم در ارتباط با ساختار تولید و میزان استفاده از نهاده ها در صنعت، می توان به تحلیل تقاضای نهاده های تولید و بررسی امکان جانشینی بین نهاده ها اشاره کرد. در این میان نهاده انرژی به دلیل ویژگی های خاص آن مانند پایان-پذیری، ارتباط مستقیم مصرف آن با آلودگی هوا، وفور منابع انرژی و تعلق گرفتن یارانه به انواع حامل های انرژی در ایران از اهمیت خاصی برخوردار است. بنابراین بررسی تأثیر تغییرات قیمت نهاده ها بر تقاضای آنها و امکان جانشینی نهاده ها ضروری به نظر می رسد. از طرفی، مدل های پویای تقاضای نهاده با تعریف هزینه تعدیل برای نهاده شبه ثابت این امکان را به وجود می آورند که تحلیل تقاضای نهاده ها در سه دوره زمانی کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت انجام گیرد. بنابراین، هدف این پژوهش تحلیل پویای تقاضای نهاده ها در صنایع کارخانه ای ایران طی سالهای 86-1374 می باشد. در این پژوهش مدل های پویای تقاضای نهاده نسل سوم بر اساس تابع هزینه درجه دوم استخراج شده و تابع هزینه همراه با توابع تقاضای به دست آمده برای نهاده های متغیر و شبه ثابت در یک سیستم به روش حداکثر درستنمایی با اطلاعات کامل برآورد شدند. سپس کشش های قیمتی، تولیدی و پیشرفت فنی نهاده ها محاسبه و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان دادند که سرعت تعدیل موجودی سرمایه بسیار پایین و برابر با 14/0 می باشد و این سبب می شود تا کشش های به دست آمده در کوتاه مدت تفاوت محسوسی با میان مدت و بلندمدت نداشته باشند. با توجه به کشش جانشینی موریشیما، نهاده انرژی با دیگر نهاده ها جانشین می باشد و اندازه کشش جانشینی در کوتاه مدت و بلندمدت تفاوتی وجود ندارد. کشش های تولیدی و پیشرفت فنی الکتریسیته، حامل های انرژی و سرمایه مثبت بوده و بیانگر افزایش تقاضای این نهاده ها با گسترش فعالیتهای تولیدی و تغییرات تکنولوژیکی در طول زمان می باشند، که نشان از سرمایه بر بودن تکنولوژی های مورد استفاده در صنایع کارخانه ای ایران دارد. با توجه به مسأله حذف یارانه انواع حامل های انرژی، در این پژوهش فرض بر این شد که پس از آزادسازی قیمتها، قیمت آنها به سطح قیمتهای فوب بازار خلیج فارس برسد. الگوی استخراج شده، در این حالت نیز برآورد شد. نتایج نشان داد که پس از افزایش قیمتها، اندازه کشش های جانشینی کاهش پیدا کرد. یعنی از حساسیت تقاضای نهاده انرژی نسبت به قیمت خود و دیگر نهاده ها کاسته شد.