نقش فضای جغرافیایی در رقابت قدرت ها ؛ مطالعه موردی: آسیای مرکزی پس از جنگ سرد

چکیده فضای جغرافیایی و به تبع آن ارزش های فضا نقشی مهم در رفتار کشورها دارد و الگوهای رفتاری متفاوتی مانند همکاری، تعامل، رقابت و ستیز را می آفریند. این تحقیق به بررسی نقش فضای جغرافیایی آسیای مرکزی در رقابت قدرت ها پرداخته است. روش انجام تحقیق در این پژوهش، روش توصیفی- تحلیلی و ابزار گردآوری اطلاعات، روش کتابخانه ای (اسنادی) و پرسشنامه ای می باشد. نتیجه تحقیق حاضر با تکیه بر یافته های میدانی و کتابخانه ای نشان می دهد که موقعیت جغرافیایی آسیای مرکزی در هر سه سطح منطقه ای، فرامنطقه ای و جهانی عامل رقابت قدرت ها در منطقه است. منابع انرژی منطقه نیز در رقابت قدرت ها در سطوح سه گانه به جز کشور عربستان تاثیرگذار است. این عامل بیشترین تاثیر را در رقابت سطح فرامنطقه ای دارد. مسیرهای انتقال انرژی منطقه در رقابت قدرت ها در سطوح سه گانه به جز کشور عربستان تاثیرگذار است. با این حال این عامل بیشترین اهمیت را در رقابت سطح جهانی و منطقه ای دارد. همچنین عامل سازه انسانی فقط برای سطح منطقه ای و فرامنطقه ای تایید می شود و اثرگذاری آن در سطح جهانی نسبت به دو سطح دیگر اهمیت کمتری دارد. بر پای? یافته های کتابخانه ای نیز این نتیجه حاصل شد که در سطح بازیگران جهانی، عامل سازه انسانی تنها برای روسیه حائز اهمیت است. در سطح بازیگران فرامنطقه ای عامل سازه انسانی برای همه بازیگران بجز هند دارای اهمیت است و در سطح منطقه ای نیز سازه انسانی برای همه بازیگران عامل رقابت در منطقه می-باشد. عامل بازار مصرف منطقه نیز بر پایه مطالعات میدانی این نتیجه حاصل شد که این عامل در رقابت قدرت ها در سطوح سه گانه تاثیرگذار است ولی بیشترین اهمیت را در رقابت سطح منطقه ای دارد. یافته های کتابخانه ای نیز بیانگر این است که بازار مصرف کالای آسیای مرکزی برای قدرت های سطح جهانی اتحادیه اروپا، روسیه و چین و برای قدرت های سطح فرامنطقه ای ترکیه و ایران و برای هر پنج قدرت های سطح منطقه ای دارای اهمیت می باشد. بازار مصرف سرمایه و تکنولوژی آسیای مرکزی نیز برای قدرت های فرامنطقه-ای و سطح جهانی بیشترین اهمیت را دارد. واژگان کلیدی: فضای جغرافیایی، آسیای مرکزی، رقابت، قدرت ، جنگ سرد