پهنه بندی شاخص فرسایش پذیری معادله جهانی تلفات خاک در رخساره های ژئومورفولوژی دشت یزد- اردکان (مقطع طولی خضرآباد- اله آباد)

یکی از عوامل اصلی و موثر در ایجاد فرسایش آبی خاک، ویژگی ذاتی خاک یا فرسایش پذیری می باشد. در این تحقیق هدف اصلی بررسی تغییرات عامل فرسایش پذیری خاک در دشت سرهای مختلف و عوامل مرتبط با آن می باشد. فرسایش پذیری از عوامل کلیدی دخیل در برخی مدل دهای فرسایش و رسوب از جمله usle، rusle، musle و تابعی از توزیع اندازه ذرات، ماده آلی، ساختمان و نفوذپذیری است. بدین منظور، شاخص فرسایش پذیری خاک طی برداشت های صحرایی از 37 نقطه در رخساره های دشت سر لخت، اپانداژ و پوشیده با روش ویشمایر و اسمیت (1987) برآورد گردید. نفوذپذیری نیمرخ خاک و درصد پوشش سنگفرش بیابانی در صحرا اندازه گیری شد. در آزمایشگاه نیز توزیع دانه بندی خاک، درصد مواد آلی، ساختمان خاک، مقدار سنگریزه، آهک، شوری، اسیدیته و نسبت جذب سدیم تعیین گردید. با از بین بردن آهک تأثیر چشمگیر و قابل ملاحظه ای در تغییر بافت و فرسایش پذیری خاک به دلیل درشت بافت بودن خاک های منطقه، مشاهده نشد. آنالیزهای آماری، همبستگی مثبت فرسایش پذیری را با سیلت و شن خیلی ریز و همبستگی منفی این عامل را با سنگریزه، شن، نفوذپذیری، مواد آلی و آهک نشان داد. نتایج حاصل از انجام آزمون تجزیه واریانس نیز نشان داد که اختلاف معنی داری بین سه پارامتر شوری، اسیدیته و نسبت جذب سدیم در سه دشت سر لخت، اپانداژ و پوشیده وجود ندارد. نقشه پهنه بندی فرسایش پذیری خاک با استفاده از روش های کریجینگ معمولی، کریجینگ جهانی، کریجینگ ساده و معکوس فاصله تهیه گردید. نتایج مقایسه این روش ها نشان داد که کریجینگ معمولی نسبت به سایر روش های درون یابی، دارای صحت بیشتر و خطای کمتری است. نتایج نشان داد که در حالت طبیعی در سطح خاک سنگفرش نقش حفاظتی خود را ایفا می کند و تغییر کاربری با اختلاط خاک اثر سنگفرش را از بین می برد. لذا، فرسایش پذیری خاک در حالت دست خورده و اختلاط تا حدود 10 برابر افزایش نشان می دهد.