قاعده بینه در فقه و حقوق موضوعه ایران

چکیده قاعده بیّنه یکی از قواعد فقهی مشهور می باشد که در فقه و حقوق، خصوصاً در ابواب قضا و شهادات، کاربرد زیادی داشته، و در گذشته و حال، نقش بسیار موثری در فیصله دادن به دعاوی در محاکم و دادگاهها بر عهده داشته و دارد. علاوه بر روایات فراوانی که از پیامبر اکرم(ص) و ائمه معصومین(ع) در تایید این قاعده وجود دارد، اجماع فقها و بنای عقلا نیز آنرا تایید می نماید. طبق این قاعده هر کس مدعی حقی بر عهده دیگری باشد، در صورتی که مدعی علیه، منکر ادعای او گردد، بر مدعی است که بیّنه ای در تایید ادعای خود اقامه نماید، در غیر اینصورت، تنها می تواند، منکر را سوگند دهد؛ و هرگاه منکر بر عدم صحت ادعای مدعی، سوگند یاد نمود، ادعای مدعی ساقط شده و منکر تبرئه می گردد. البته بر این قاعده تخصیصاتی مانند: موارد لوث، حدود و غیره وجود دارد که در این موارد طبق قاعده بیّنه عمل نمی گردد، اگرچه پس از بحث و برسی دقیق و مفصل معلوم می شود که برخی از این مواردی که به عنوان استثناء بر قاعده بیّنه بیان شده اند، واقعاً استثناء بر این قاعده نیستند. واژگان کلیدی:قاعد? فقهی، بیّنه، مدعی، یمین، منکر