بررسی و اولویت بندی عوامل ریسکِ تاثیر گذار بربرون سپاری فناوری اطلاعات در شرکتهای ارتباطات سیار در ایران(مطالعه موردی: شرکت ایرانسل)

چکیده امروزه در بسیاری از سازمانها، طرح های برون سپاری و واگذاری فعالیت ها با هدف تمرکز بر قابلیت های پایه ای، کوچک سازی، دستیابی به بهترین عملکرد و کنترل و شفاف سازی هزینه ها پیگیری می گردد. از طرفی با مطرح شدن فناوری اطلاعات به عنوان یک عامل کلیدی موفقیت، سازمانها با تمرکز بر این فعالیتها، تلاش در کسب مزیت رقابتی بین رقبا را دارند و فعالیتهای این حوزه یکی از پرطرفدارترین فعالیت هایی است که سازمانها اقدام به برون سپاری آن می نمایند. در کشور ما هم برون سپاری پروژه های فناوری اطلاعات یکی از مباحثی است که در سالهای اخیر به شدت مورد توجه قرار گرفته است و منافع و مزایای آن باعث ایجاد جاذبه و دافعه نسبت به این موضوع شده است. عدم توجه به مدیریت ریسک در برون سپاری پروژه های فناوری اطلاعات، منجر به افزایش ضریب شکست در انجام این گونه پروژه ها می گردد. در این تحقیق به منظور شناسایی و اولویت بندی ریسک فاکتورهای تاثیر گذار بر برون سپاری فناوری اطلاعات در شرکت های ارتباطات سیار در ایران، با بررسی ادبیات مرتبط با حوزه برون سپاری فناوری اطلاعات، معتبرترین مدلها و تئوریهای طراحی شده برای ارزیابی ریسکهای برون سپاری فناوری اطلاعات شناسایی شدند و با توجه به اینکه در میان مدلهای معرفی شده، تنها مدل تئوری هزینه-تراکنش، فرآیند برون سپاری فناوری اطلاعات را در سطح تراکنش مورد توجه قرار داده، این مدل به عنوان مدل تحقیق انتخاب شده است. حوزه این تحقیق، شرکتهای ارتباطات سیار در ایران می باشد که برون سپاری فناوری اطلاعات را جزو استراتژیهای خود قرار داده اند و شرکت ارتباط سیار ایرانسل به عنوان جامعه آماری تحقیق انتخاب شد. جامعه آماری این تحقیق شامل 132 نفر است که کارشناسان، مدیران و مدیران ارشد دپارتمان فناوری اطلاعات و واحد قراردادهای فناوری اطلاعات در دپارتمان تدارکات، به عنوان رابطان اصلی شرکت با پیمانکاران و دپارتمانهای مالی، فروش و پخش، منابع انسانی، ارتباط با مشتری و بازاریابی را شامل می شود. این دپارتمانها به عنوان واحدهای درگیر با خدمات برون سپاری شده توسط پروژه های برون سپاری فناوری اطلاعات در شرکت ارتباطات سیار ایرانسل می باشند. تعداد نمونه آماری 98 نفر و ابزار جمع آوری اطلاعات در این تحقیق، پرسشنامه می باشد که از پژوهش انجام شده توسط bahli & rivard در سال 2004 برگرفته شده است. این پرسشنامه پس از تغییرات جزئی بر طبق نظر خبرگان و اساتید، دوباره از لحاظ پایایی و روایی تست و مورد تایید قرار گرفت. پرسشنامه ها به صورت حضوری به افراد تحویل و در نهایت 80 پرسشنامه کامل باز پس گرفته شده است. متغیرهای کمی شده برای هر یک از سوالهای تحقیق با بهره گیری از نسخه 15 نرم افزار spss، و آزمونهای t استیودنت و فریدمن، مورد محاسبه، ارزیابی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. نتایج تحقیق نشان می دهد که "تعداد محدود پیمانکاران قابل انتخاب" و کم بودن گزینه های انتخابی بین پیمانکاران واجد شرایط برای شرکت ایرانسل به عنوان مهمترین ریسک فاکتور تاثیرگذار بر برون سپاری فناوری اطلاعات می باشد. از طرف دیگر "وابستگی داخلی"، "مشکلات اندازه گیری - سختی کار"، "دارایی خاص - میزان سرمایه گذاری پیمانکار"، "دارایی خاص – اختصاصی بودن منابع انسانی"، "دارایی خاص - میزان سرمایه گذاری کارفرما" و "عدم قطعیت"، به عنوان ریسک فاکتورهای کم اهمیت شناسایی شدند. در این تحقیق "میزان مهارت و تجربه پیمانکار در زمینه فعالیتهای برون سپاری" در رتبه دوم اهمیت، "مشکلات اندازه گیری – استاندارد سازی شغل" در رتبه سوم، "میزان مهارت و تجربه کارفرما در زمینه قراردادهای برون سپاری" در رتبه چهارم، "وابستگی خارجی" در رتبه پنجم، "میزان مهارت و تجربه کارفرما در زمینه فعالیتهای برون سپاری" در رتبه ششم، "میزان مهارت و تجربه پیمانکار در زمینه قراردادهای برون سپاری" در رتبه هفتم و "مشکلات اندازه گیری– پیچیدگی کار" در مرتبه هشتم اهمیت قرار گرفتند. واژه های کلیدی: برون سپاری (outsourcing)، فناوری اطلاعات (information technology)، برون سپاری فناوری اطلاعات (information technology outsourcing)، ریسک فاکتور (risk factor)، تئوری هزینه تراکنش (transaction cost theory).