بررسی شعر داستانی در دیوان خلیل مطران

خلیل مطران در سال 1872 میلادی در بعلبک به دنیا آمد. پدرش عبده مطران از تاجران بزرگ و ثروتمند ومسیحیان کاتولیک و مادرش ملکه صباغ با اصالتی فلسطینی بود. مطران تحصیلات خود را از دانشکده شرقی زحله آغازکرد. پس از اتمام دروسش در این دانشکده،به دانشکده بطریرکیه رفت و زیر نظر خلیل یازجی و ابراهیم یازجی به تحصیل پرداخت. مطران یک شاعر انقلابی بود و سعی می کرد که بوسیله شعرش از وضع جامعه انتقادنماید. از مهمترین این اشعار می توان به قصیده الأهرام، نیرون و .... اشاره کرد. سرودن چنین قصائدی منجر به خشم حکومت وقت گردید ومطران را مجبور به هجرت به پاریس نمود. در این شهر با پیوستن به گروه ترکان جوان همچنان به اعمال انقلابی خود ادامه داد تا این که رهسپار مصر گشت. او در مصر به کار مطبوعات پرداخت و پس از مدتی به فعالیت اقتصادی روی آورد. از سال 1947 میلادی به بعد انجمن های زیادی از او به خاطر فعالیتهای ادبیش قدردانی کردند و در لابلای این مراسم بود که به مطران لقب « شاعر القطرین »,« شاعر الأقطار العربیه » دادند. خلیل سرانجام در سال 1949 میلادی بر اثر بیماری نقرس در گذشت. مطران در اثر ارتباط با غرب با شعر داستانی آشنا گشت به طوری که پرچمدار شعر داستانی در شعر معاصر عربی به حساب می آید. این گونه شعر در دوران گذشته ادبیات عرب به دلیل توجه بیشتر به شعرغنائی(موسیقایی) بوجود نیامد. البته در بعضی قصائد شاعرانی مانند إمروالقیس، عمر ابن ابی ربیعه، ابن رومی و.... داستانهایی دیده می شود ولی این اشعار با مفهوم تخصصی شعر داستانی تفاوت زیادی دارد. شعر داستانی به معنای تخصصی آن، شعری است که بیانگر یک حادثه تاریخی یا اجتماعی است و در آن شاعر از عواطف و احساسات خویش به صورت آشکار سخن نمی گوید و روحیاتش را در قالب قهرمان داستان پی ریزی می کند. شعر داستانی در دیوان خلیل مطران به دو صورت نمود پیدا کرده است: -1 شعر داستانی تاریخی: شاعر به کمک داستانهای تاریخی از حکومت سلطان عبدالحمید انتقاد می کند و مردم را از خواب غفلت بیدار می سازد. از مهمترین این اشعار « نیرون »،« مقتل بزرجمهر »و ... می باشد. -2 شعر داستانی اجتماعی: شاعر در این اشعار به کمک داستانهایی با مضمون اجتماعی مانند وفاداری ، خیانت ،وفای به عهد و.... به مانند یک مصلح اجتماعی عمل می کند و مردم را به انجام کارهای نیک و دوری از کارهای ناپسند دعوت می کند. از مهمترین این اشعار« الجنین الشهید »و« الکشّاف » می باشد. شاعر در این داستانها سه هدف اصلی را دنبال می کند: -1 انتقاد از حکومت طاغوت 2- اصلاح جامعه 3- تکریم مقام زن