بررسی تبدیل شهرهای شاهی دوره ساسانی به شهرهای مردمی دوره اسلامی(مطالعه موردی: بیشاپور)

پایان نامه
چکیده

پدیده شهر و شهرسازی مسلماً یکی از دستاوردهای بزرگ بشری محسوب می شود و در ایران قدمتی به درازای تمدن دارد، با آغاز این دوره است که بسیاری از تحولات اجتماعی، فرهنگی، صنعتی و اقتصادی به وجود می آید. در دوره ساسانی شهرهای زیادی به وسیله شاهان ساسانی ساخته شدند و این شهرها زیر نظر کامل دولت مرکزی و شاه قرار داشتند. شهرهای جدید جزء املاک شخص شاه بوده که به چنین شهرهایی« شهرهای شاهی» گفته می شد. بهترین نقطه شهر، اختصاص به شاه و اطرافیانش داشت و در آنجا کاخ های باشکوه، بناهای سلطنتی و حکومتی قرار داشت. این در حالی بود که مردم عادی و اقشار پایین جامعه در خارج از این محدوده، در بناهای محقر و ساده زندگی می کردند. زیرا در دوره ساسانی شهر بر اساس طبقه-بندی اجتماعی به سه قسمت تقسیم می شد و هر طبقه از جامعه در محدوده ای معین از شهر زندگی می کردند. ولی با ظهور اسلام در اوایل قرن هفتم میلادی سرنوشت سیاسی، اقتصادی، مذهبی و هنری شهرها تغییر کرد و در کمتر از نیم قرن قدرت روز افزون اسلام از شرق تا هند و از غرب تا اسپانیا گسترش یافت. شهرهای ساسانی یا به صلح یا به جنگ فتح شده و در اندک زمانی ایران جزء قلمرو اسلامی قرار گرفت. در نتیجه هنرهای گوناگون، بویژه معماری و شهرسازی دچار تغییر و تحول گردید. یکی از این شهرهای ساسانی، شهر شاهی بیشاپور بود که در زمان شاپور اول ساسانی در فارس ساخته شده بود. این شهر یک شهر شاهی بوده که برای شاه و بنا به درخواست او ساخته شد تا بتواند قدرت و شکوه دربار خویش را به نمایش بگذارد. شهر در کنارجاده شاهی قرار گرفته بود و در نزدیکی شهر نقوش برجسته ای از شاپور و دیگر شاهان ساسانی نقش شده بود که نشان از اهمیت شهر در زمان شکوه و رونق آن در دوره ساسانی می داده است. این شهر مختص شاه ساسانی و نزدیکان او بوده، عموم مردم جایی در این شهر نداشتند و در خارج شهر زندگی می کردند. ولی با ظهور اسلام و آمدن دین جدید، به ایران تحولی در شهر شاهی ساسانی به وجود آمد و شهر شاهی بیشاپور تبدیل به یک شهر مردمی شد، به طوری که عموم مردم در این شهر به راحتی ساکن شدنند. با آمدن اسلام نظام طبقاتی دوره ساسانی در هم شکست. در دوره اسلامی با توجه به مذهب جدید و ارزش های اسلامی حاکم بر جامعه بناهایی در شهر بیشاپور ساخته شد که جای کاخ ها و بناهای شاهی را گرفت. از این بناها که شاخصی برای تبدیل یک شهر شاهی به شهر مردمی هستند، می توان به بنای مسجد، مدرسه حمام، بازار و بناهای خدماتی اشاره کرد. شهرنشینی بیشاپور، در دوره اسلامی، از یکسو، از ادامه یافتن، و از سوی دیگر، از دگرگونی زندگی شهری ساسانی پدید آمد و در قرون اولیه اسلامی شهر تغییراتی به خود دید و سیمای آن دگرگون شد.

۱۵ صفحه ی اول

برای دانلود 15 صفحه اول باید عضویت طلایی داشته باشید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

منصب معونت در شهرهای دوره آل‌بویه

هدف از این پژوهش بررسی روند دگرگونی معنایی و کارکردی منصب معونت از 321 تا 448 هجری قمری است. در این تحقیق به تأثیرات «ساختار سیاسی دولت آل ‌بویه» و «تحولات درونی شهرها» بر نمود بیش‌ از ‌پیش منصب «معونت» در جامعۀ شهری آل ‌بویه پرداخته می‌شود. روش انجام این پژوهش بر نظریۀ‌ «نقش» و «کارکرد» گیدنز در حوزۀ علوم اجتماعی استوار است. بر این اساس، با توجه به منابع مکتوب، داده‌های منابع گردآوری و پس از آ...

متن کامل

سازمان فضایی شهرهای ابواب البر دوره ایلخانی

The greatest architectural and urbanism upheaval of the Ilkhanate era is commonly agreed to be the development of such individual urban spaces and architectural constructions that had the sole purpose of introducing scientific information and religious beliefs to the society. These organizations often originated from and followed the aim of religious sites and the celestial leader’s graves and ...

متن کامل

سازمان فضایی شهرهای ابواب البر دوره ایلخانی

ساخت مجموعه های معماری و فضاهای مستقل شهری تحت عنوان ابواب البر ـ با الهام از امکان مقدس، مشاهده قبور ائمه اطهار و سایر بزرگان دینی و عرفانی ـ و نیز مراکز آموزشی که در واقع ترکیبی از مجموعه های علمی و مذهبی اند، عمده ترین تحول در معماری و شهرسازی دوره ایلخانی می باشد. متأسفانه به سبب وقوع حوادث طبیعی و غیرطبیعی بسیار در طول زمان، دسترسی به این شهرها و مطالعه مستقیم آن ها به راحتی میسر نیست؛ از ...

متن کامل

منصب معونت در شهرهای دوره آل بویه

هدف از این پژوهش بررسی روند دگرگونی معنایی و کارکردی منصب معونت از 321 تا 448 هجری قمری است. در این تحقیق به تأثیرات «ساختار سیاسی دولت آل  بویه» و «تحولات درونی شهرها» بر نمود بیش از پیش منصب «معونت» در جامعۀ شهری آل بویه پرداخته می شود. روش انجام این پژوهش بر نظریۀ «نقش» و «کارکرد» گیدنز در حوزۀ علوم اجتماعی استوار است. بر این اساس، با توجه به منابع مکتوب، داده های منابع گردآوری و پس از آن با...

متن کامل

سازمان فضایی شهر ساسانی بیشاپور

شهر باستانی بیشاپور دومین پایتخت ساسانی است که توسط شاپور برپا گردید. این مقاله به دنبال توصیف روشن و معرفی ویژگیهای سازمان فضایی این شهر تاریخی بصورت مستند و بر اساس یافته های ملموس کاوش های باستان شناسی است. چهره اصلی شهر بیشاپور که در این مقاله به توصیف آن پرداخته شده در کاوش های باستان شناسی انجام شده طی سالهای 1347 تا 1357 بدست آمده است. طی این کاوش ها ارگ حکومتی شامل کاخ و معبد آناهیتا و ...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


نوع سند: پایان نامه

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه سیستان و بلوچستان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023