نقد ساختاری رمان درخت انجیر معابد

آخرین رمان احمد محمود، گرچه اثری متفاوت با سایر آثار اوست، اما اشخاص این رمان نیز مانند سایر آثار او از مردم جنوب هستند و فضای قصه هم همان فضای جنوب است. شخصیت پردازی های آن خوب صورت گرفته و دیالوگ های درخشانی در آن دیدهمی شود. قدرت محمود در توصیف و خلق صحنه های نمایشی رمان به خوبی نمایان است و زبان استوار و دلنشین اثر، آن را خواندنی کرده است. نمادپردازی از دیگر ویژگی های این رمان است تا آنجا که نام کتاب نشانه ای از حضور قدرتمند نماد در طول اثر است. درخت انجیر معابد نمادی از باورهای خرافی و اعتقادی مردم است. مردمی که نه تنها در جامعه رمان احمد محمود که در هر اجتماعی حضورشان محسوس است. این مردم به این باورها به شدت پای بندند. درخت با گسترش شاخ و برگش بر فراز شهرک،روشنایی آفتاب را از آنان دریغ می کند. همچنان که پر و بال گرفتن خرافات و باورهای خرافی، زمانی که رنگ و لعاب اعتقاد و ایمان بگیرند، اجتماعی را از رسیدن به حقیقت بازمی دارند و عوامل انحطاط و عقب ماندگی و حتی سقوط جامعه را فراهم می سازند. در بخشی از رمان راوی می گوید که ساقه های سبز و جوان درخت همپای شایعه در شهر رشد می کنند و شهر را می پوشانند. همپایه بودن شایعه و درخت، بی اساس و مهمل بودن هر دو را نشان می دهد. نویسنده از این نماد برای بیان آنچه در سر داشته به خوبی بهره برده است، در پایان نیز قدرت درخت که چیزی جز همان باورهای خرافی و عوامانه نیست، در تخریب یک جامعه به نمایش گذارده می شود.