بررسی تحلیلی کتاب های آموزش زبان فارسی به عنوان زبان خارجی

در این پژوهش که به بررسی تحلیلی کتاب های درسی آموزش زبان فارسی به عنوان زبان خارجی می پردازد در جستجوی پاسخ سوالات زیر هستیم: 1) کتاب های آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان از چه کیفیتی برخوردار است؟ 2) نقاط قوت و ضعف کتاب های آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان در چه حوزه هایی است؟ بدیهی است که هیچ کتاب یا مجموعه مطالب درسی بدون نقص نیست، با این حال این امر نباید مانع نقد آثار گردد چه این که به طور معمول نقد بر اثری جاری می شود که حائز اهمیت است و در نهایت نقد موجب اصلاح و بهبود کیفیت خواهد بود. مبنای نظری ارزیابی متون درسی آموزش زبان فارسی در این پایان نامه از تلفیق الگوهای تاکر (1975)، خیبری (1378) و ذوالفقاری (1383) انجام شده است. تلفیق الگوهای مذکور ما را به الگوی جامع تری رهنمون کرد. در این الگو مولفه های، ذکر سطح و انطباق با هر سطح، زمان یادگیری، ذکراهداف و انطباق با آنها، کیفیت و کمیت پرداختن به مهارتها و تناسب ویژگی فیزیکی در ارزیابی متون درسی مورد توجه قرار دادیم. در این پژوهش مجموعاً هفت مجلد از کتاب های کانون زبان ایران که از جمله روزآمدترین کتاب های آموزش زبان فارسی هستند با روش تحلیل محتوا مورد بررسی و نقد قرار گرفت. این کتاب ها شامل مجموعه سه جلد کتاب واژه آموزی زبان فارسی (سطح مقدماتی، متوسط و پیشرفته)، مجموعه دو جلدی کتاب خواندن (سطح مقدماتی، متوسط) کتاب تند آموز زبان فارسی و کتاب مولوی (خواندن متون فارسی سطح مقدماتی) می باشد. با این که به طور معمول کتاب های آموزش زبان فارسی با رویکرد دستور محور تدوین شده اند و کمتر به موضوع های درسی مهارتهای زبانی پرداخته اند، در مجموعه کتاب های کانون زبان این قالب شکسته شده و با توجه به مهارت ها کتاب ها تدوین شده است. با این حال، نتایج پژوهش نشان می دهد که در کتاب های مورد بررسی برخی موارد ذکر شده در الگوی تلفیقی کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در کتاب واژه آموزی، واژگان و متن وخواندن به الگوی معیار نزدیکتر است. اما در این کتاب به مهارت گوش کردن توجه نشده است. در کتاب خواندن به مهارتهای تلفظ، صحبت کردن و البته طبیعتاً نوشتن توجه بسیار اندکی شده است.اما در این کتاب به مهارتهای خواندن و گوش کردن توجه شده است. مهارت های خواندن و گوش کردن از نقاط قوت کتاب مولوی می باشد. علی رغم این نقاط قوت، این کتاب دارای خلاء هایی در حوزه دستور، تلفظ، نوشتن و صحبت کردن می باشد. کتاب تند آموز تقریباً به تمام مهارتهای زبانی برای دوره های آموزشی کوتاه مدت توجه کرده است و نسبت به بقیه کتاب ها به الگوی آرمانی این پژوهش نزدیکتر است. یکی از دستاوردهای فرعی این پژوهش فهرست تکمیل شده کتاب های آموزش زبان فارسی است که بر اساس فهرست ذوالفقاری(1383) تکمیل و تنظیم گردیده است.