ساماندهی بافت فرسوده شهری در راستای بهسازی و نوسازی و پیشگیری از فرسودگی( نمونه موردی: شهر شیراز)

چکیده: گسترش فضایی بی رویه و بدون برنامه شهرهای بزرگ و متوسط کشور در چند دهه گذشته، باعث شکل گیری بافت های جدید شهری در مجاورت شهرها و جابجایی ساکنان و کاربریهای شهری به نواحی جدید گردیده است. در نتیجه این جابجایی، به تدریج سبب شد تا بافت های قدیمی شهرها کارکرد و حیات اجتماعی- اقتصادی خود را از دست بدهند و این بافت ها با از دست دادن حیات شهری خود، به سمت رکود و فرسودگی گرایش پیدا کرده اند. منطقه 8 شهر شیراز که به عنوان منطقه مورد مطالعه این تحقیق انتخاب شده است، از قاعده فوق مستثنی نبوده و در زمره بافت های فرسوده کشور محسوب می گردد. هدف اصلی و کلی این تحقیق، شناخت ویژگی های اقتصادی و اجتماعی ساکنان و همچنین شناخت وضعیت کالبدی بافت فرسوده شهر شیراز می باشد. روش تحقیق با توجه به موضوع، اهداف و فرضیات، به صورت کتابخانه ای، اسنادی و میدانی(مشاهده، مصاحبه و پرسشنامه" که بر اساس نمونه گیری از روش کوکران، 320 نمونه انتخاب شده و پرسشنامه ها توسط پژوهشگر در بافت توزیع شده و توسط ساکنین تکمیل گردیده است") و برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار spss و excel ، برای تهیه نقشه ها و اجرای مدل از نرم افزارهای مختلفی چون arc view، auto cad و arc gis و برای ساماندهی بافت از مدل های swot و ahp استفاده شده است. با توجه به تجزیه و تحلیل داده ها، نتایج تحقیق نشانگر آن است که نزدیک به 85 درصد قسمت های بافت با کمبود امکانات، خدمات شهری و تأسیسات زیربنایی مواجه هستند و نزدیک به 70 درصد ساکنین، علت سکونت خود را در بافت به خاطر مسکن ارزان و نزدیکی به محل کار انتخاب کرده اند و از طرف دیگر سطح آسیب پذیری و فرسودگی بافت، به خاطر اینکه وضعیت اجتماعی - اقتصادی ساکنین چندان قابل ملاحظه نمی باشد(که ضریب همبستگی وضعیت اجتماعی 524/ و ضریب همبستگی وضعیت اقتصادی 772/- می باشد)، سبب شده تا روند بهسازی و نوسازی درون بافت کند و فرسوده شدن و تخریب بیشتر بافت را به دنبال داشته باشد. نتیجه ای که از مدل swot و ahp به دست آمده نشان می دهد که بهترین راهکار جهت بهسازی و نوسازی بافت، استفاده از طرح تجمیع می باشد. کلید واژه ها: ساماندهی، بافت فرسوده، بافت قدیم، مدل، شهر شیراز.