الگوی قابلیتهای اسلامی ایرانی مدیران در بخش دولتی

چکیده به اعتقاد صاحب نظران، نبود مدیران شایسته در نظام اداری کشور، یکی از مهم ترین دلایل ناکارآمدی های دستگاه اداری کشور، رضایت پایین شهروندان از ارائه خدمات دولتی و تحقق نیافتن اهداف و راهبردهای کلان کشور در سند چشم انداز و برنامه های 5 ساله توسعه است. حال این سوال مهم مطرح می شود که اساساً « قابلیت های مدیران دولتی در کشور ما کدام است؟» بنابر این، هدف غایی این تحقیق افزایش کارآمدی نظام اداری کشور از طریق ایجاد زمینه های مناسب برای برپایی شایسته سالاری است. برای تحقق این هدف، پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این سئوال است که " مدیران میانی دولتی باید چه قابلیت هایی داشته باشند تا عملکرد آن ها به سطح خوب و عالی ارتقاء یابد؟" در این پژوهش، قابلیت به آن دسته از ارزش ها، دانش، ویژگی های فردی و مهارت های مدیران دولتی اطلاق می شود که در رفتارهای شغلی و سازمانی ظاهر می شود و وجود آن ها در یک مدیر، به عملکرد برتر شغلی منتهی می شود. الگوی قابلیت های مدیران میانی دولتی ایران در بخش صنعت و اقتصاد به صورت ترکیبی و در سه مرحله طراحی شده است: ابتدا با مراجعه به اسناد، منابع، کتاب ها و مدارک گوناگون، به صورت ترکیبی و از مناظر فرهنگی و تاریخی، چشم انداز و آینده نگری، وظایف شغلی ، مطالعات تطبیقی و با بهره گیری از روش داده-بنیاد فهرست اولیه قابلیتهای مدیران دولتی به دست آمد. در این بخش، محقق با بهره گیری از استراتژی استقرایی در تحقیق به بیش از 1000 قابلیت دست یافت که پس از ادغام، تلخیص و طبقه بندی، آنها را در چهار بُعد، 12 مولفه و 42 شاخص، با ذکر تعاریف و توصیف های رفتاری تبیین کرد. مصاحبه های عمیق با خبرگان، کارشناسان و مدیران دولتی سبب تکمیل فهرست مزبور شد. در مرحله بعد، دیدگاه های خبرگان و مدیرانی که عملکرد برتری داشتند، در خصوص الگوی مقدماتی قابلیتها با استفاده از روش دلفی و از طریق پرسش نامه، دریافت شد. جامعه آماری این پژوهش شامل سه دسته؛ اعضای هیات علمی دانشگاههای تهران در رشته های مدیریت و آشنا به نقش ها و وظایف مدیران دولتی، کارشناسان و مشاوران منابع انسانی با تجربه پژوهش در حوزه قابلیت ها و مدیران دولتی با عملکرد برتر بودند. نمونه گیری به شیوه گلوله برفی و از طریق معرفی خبرگان و براساس امکان دسترسی محقق انجام گرفت. برای افزایش روایی پرسشنامه محقق راهبردهای گوناگونی مانند مصاحبه با خبرگان، تهیه راهنمای پرسشنامه و ارائه چکیده تحقیق،انجام آزمون مقدماتی و رفع اشکالات و ابهامات و حضور محقق در هنگام پاسخگویی به سئوالات و رفع ابهامات پاسخگویان را می توان یادآور شد. پایایی پرسشنامه میزان 86 درصد می باشد و نشان دهنده پایایی بالای پرسشنامه است. داده های گردآوری شده با استفاده از آمار توصیفی(میانگین، انحراف معیار و جداول و نمودارهای فراوانی) و آمار استنباطی(همبستگی و تحلیل عاملی) انجام گرفت. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار spss استفاده شد. نتیجه تأیید بسیار بالای خبرگان از چهار بُعد دانش و آگاهی های مدیران دولتی، ویژگی های فردی، مهارت ها و ارزش های مدیران، به عنوان ابعاد محوری الگوی قابلیتهای مدیران میانی دولتی کشور بود. 42 شاخص ارائه شده در این چهار بعد می بایست از دو ویژگی برخوردار می بودند؛ نخست سهولت مشاهده رفتاری آن شاخص در رفتار مدیران دولتی و سپس، تأثیر آن در ارتقاء سطح عملکرد؛ براین اساس، جامعه آماری 13 شاخص را که در بیشتر موارد ویژگی های شخصیتی بوده و با خصائص درونی و اعتقادی مدیران مرتبط بودند، ازحیث سهولت مشاهده رفتاری، مورد تأیید قرار ندادند. یک شاخص هم از لحاظ تأثیر در ارتقاء سطح عملکرد مدیران دولتی (مهارت های نوشتاری) تأیید نشد. به این ترتیب، 28 شاخص که دارای شرط لازم(سهولت مشاهده رفتاری) و شرط کافی(تأثیر در ارتقاء سطح عملکرد مدیران دولتی) بودند، در قالب چهار بُعد مورد تایید خبرگان قرار گرفت. از آنجا که بر اساس دیدگاه های کمّی و کیفی خبرگان، مدل ترسیمی پژوهش می بایست مورد اصلاح قرار می گرفت "الگوی قابلیتهای مدیران میانی دولتی در بخش صنعت و اقتصاد کشور" مجدادا بر اساس نظرات خبرگان طراحی شد. این الگو دوباره از طریق پرسش نامه به جامعه تحقیق ارائه و در حد بسیار بالایی تأیید شد. پیشنهاد می گردد الگوی طراحی شده این تحقیق در سازمانهای دولتی بخش صنعتی و اقتصادی کشور به منظور ارزیابی قابلیتها و انتخاب مدیران میانی، پرورش و توسعه قابلیتهای مدیریتی و ارتقاء مدیران استفاده و بهره برداری شده تا از منظر کاربردی و عملی نیز مورد آزمون قرار گیرد. کلید واژه ها: قابلیت، مدیران دولتی، عملکرد