بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و نگرش به مصرف مواد در ایرانیان

چکیده: بیان مساله: از جمله موضوعهای نگران کننده در عصر حاضر، توسعه آسیب های اجتماعی، بویژه مصرف مواد می باشد. یکی از دلایل عمده مشکل اعتیاد خطر هنجار شدن مصرف مواد و نگرش مثبت به مواد و آثار آن می باشد. الگوهای زندگی، رفتار و شخصیت هر فرد انعکاس مستقیم و غیر مستقیم واقعیت ها یعنی محیط اجتماعی او در طول زندگی اش است. به این ترتیب اگر در جامعه ای عارضه های ناهنجار ی نظیر اعتیاد و ... دیده می شود باید ریشه و اساس آن را در درون جامعه و در روابط و مناسبات حاکم بر آن جستجو کرد. در این تحقیق برآنیم که به بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و نگرش به مصرف مواد بپردازیم. روش: این مطالعه از طریق تحلیل ثانویه داده های جمع آوری شده توسط طرح ملی «سنجش سرمایه اجتماعی در ایران» که با حمایت سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور در دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی توسط موسوی و همکاران (1385) اجرا گردیده، و «پیمایش نگرش ایرانیان به مصرف مواد» که با حمایت ستاد مبارزه با مواد مخدر، توسط زکریایی و همکاران (1384) اجرا گردیده، انجام گرفته است. و برای بررسی روابط از آزمون همبستگی استفاده گردیده است. جامعه آماری جمعیت های مراکز استان های کشور است. یافته ها: یافته ها نشان دادند سرمایه اجتماعی با نگرش منفی به پدیده اعتیاد، با موثر دانستن عوامل فردی و خانوادگی در امر توصیه و پیشگیری از اعتیاد، و احساس مسئولیت و نگرانی در مورد مصرف مواد برای اقوام و آشنایان خود رابطه معنادار دارد. نتایج: در ایران میزان سرمایه اجتماعی درون گروهی بیشتر از سرمایه اجتماعی بین گروهی است. گرچه در این مطالعه رابطه سرمایه اجتماعی و نگرش منفی به اعتیاد معنادار است. یعنی سرمایه اجتماعی بالا با نگرش منفی به اعتیاد رابطه دارد. این رابطه مربوط به سرمایه اجتماعی سنتی می باشد. با توجه به روند رو به تحلیل سرمایه اجتماعی از نوع قدیم در شهرهای توسعه یافته تر نظیر تهران، اصفهان، ... و جایگزین نشدن آن با سرمایه اجتماعی مدرن لزوم تقویت سرمایه اجتماعی سنتی، همچنین ارتقا روابط انجمنی از طریق تشکیل نهادهای مدنی و مشارکت نهادمند مردمی به منظور تقویت سرمایه اجتماعی بین گروهی و شناخته شدن نقش آن در کنترل پدیده اعتیاد ضروری به نظر می رسد. کلید واژه: سرمایه اجتماعی مدرن، سرمایه اجتماعی سنتی، نگرش، مصرف مواد.