اثر تیمارهای مختلف پرایمینگ بر شاخص های جوانه زنی آفتابگردان و عکس العمل بذر انتخابی تیمارشده به رژیم های مختلف آبیاری در مزرعه

تنش خشکی، یکی از مهم ترین عوامل کاهش دهنده عملکرد محصولات زراعی از جمله گیاهان دانه روغنی در کشورمان است. یکی از راههای افزایش سرعت جوانه زنی بذر و یکنواختی رشد گیاهچه به ویژه تحت شرایط مختلف تنش پرایمینگ بذر است. از این رو این تحقیق در دو مرحله آزمایشگاهی و مزرعه ای انجام شد. در تحقیق آزمایشگاهی، برای بررسی اثرات پرایمینگ و مدت زمان این تیمار بر روی بذر آفتابگردان رقم های سان 25 به کار رفت. بدین منظور آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه تکنولوژی بذر دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان در سال 1388 اجرا شد. تیمارهای پرایمینگ در نه سطح شامل هیدروپرایمینگ با آب مقطر، اسموپرایمینگ با کلرید سدیم در سه سطح (3/0، 1 و 2 مولار) و پلی اتیلن گلیکول 6000 در 4 سطح (2- ،5- ،10- و 15- بار) و تیمارهای زمان در پنج سطح (4، 12، 16، 24 و 48 ساعت) بود. صفات اندازه گیری شده شامل درصد و سرعت جوانه زنی، طول و وزن ریشه چه و ساقه چه بودند. تیمارهای پتانسیل اسمزی با محلول peg در غلظت و زمان های مختلف و هیدروپرایمینگ در زمان های متفاوت بکار رفته در این آزمایش بطورکلی باعث افزایش درصد و سرعت جوانه زنی نسبت به شاهد و اسموپرایمینگ با غلظت های بالای نمک شد. مقایسه میانگین اثرات متقابل پتانسیل اسمزی و زمان حاکی از آن بودکه هیدروپرایمینگ 24 ساعت و اسموپرایمینگ با محلول 2- بار peg در مدت زمان 24 ساعت به ترتیب بالاترین سرعت و درصد جوانه زنی را داشتند. مرحله مزرعه ای، با هدف مطالعه تاثیر شرایط مختلف رطوبتی و اثرات پرایمینگ بر عملکرد و اجزای عملکرد آفتابگردان در سال زراعی 1388 با استفاده از کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان واقع در شرودان فلاورجان انجام شد. سطوح تیمار آبیاری بر اساس میلی متر تبخیر تجمعی از تشت تبخیر کلاس a شامل 1i (70 میلی متر تبخیر)، 2i (100 میلی متر تبخیر)، 3i (120 میلی متر) و 4i ( 150 میلی متر تبخیر) به عنوان فاکتور اصلی و سطوح فاکتور فرعی شامل اسموپرایمینگ با peg 2- بار در مدت زمان 24 ساعت و بذور تیمار نشده به عنوان شاهد در نظر گرفته شد. کاهش میزان رطوبت در دسترس گیاه در خاک باعث افت عملکرد دانه به میزان 25 درصد و عملکرد روغن به میزان 9/19 درصد نسبت به شاهد در آفتابگردان شد. با اعمال تیمار اسموپرایمینگ بر روی بذور آفتابگردان در شرایط مزرعه ای، عملکرد دانه به میزان 7/8 درصد، عملکرد زیستی به میزان 2/4 درصد و عملکرد روغن به میزان 14 درصد افزایش یافت. اثرات متقابل تیمار بذر در آبیاری فقط در مورد صفات قطر طبق و وزن خشک اندام هوایی معنی دار بود. عملکرد دانه همبستگی مثبت و معنی داری با عملکرد زیستی، شاخص برداشت، عملکرد روغن و عملکرد پروتئین داشت.