بررسی تنوع ژنتیکی در توده های ایرانی بومادران(achillea millefolium)با استفاده از نشانگر مولکولی issr

بومادران (achillea l.) یکی ازجوانترین جنس های خانواده کاسنی می باشد که در سراسر جهان گسترش دارد. امروزه کاربردهای مختلف بومادران ان را به عنوان یک گیاه دارویی مهم مطرح نموده است. نوزده گونه بومادران در ایران شناسایی شده است که در نواحی مختلف جغرافیایی و اکولوژیکی کشور پراکنده اند. در بین گونه ها، گونه بومادران هزار برگ (achillea millefolium l) به طور وسیعی در نیمکره شمالی که شامل کشور نیز می باشد گسترش دارد و دارای کاربردهای مختلف در داروسازی است. بر اساس فلور ایران، جمعیت های مختلف گونه بومادران هزار برگ در نواحی شمال(n)، غرب(w)، شمال غرب(nw) و غربی-مرکزی(cw) پراکنده اند. ددو زیر گونه اصلی با نام های a. millefolium subsp. millefolium و a. millefolium subsp. elbursensis در کشور شناسایی شده اند که زیر گونه دومی انحصاری کشور ایران و متعلق به رشته کوه های البرز در شمال کشور می باشد. اطللاع از تنوع بین و درون گونه ای دیدگاههای پایه در زمینه فرایند های تکاملی و ارایه راهکارهای حفاظت ژنتیکی برای جمعیت های کوچک و درحال انقراض فراهم می نماید. استفاده از نشانگرهای مولکولی به همراه نشانگرهای مورفولوژیک در مطالعه تنوع ژتیکی بسیاری از گونه های گیاهان دارویی و در حال انقراض استفاده شده است. استفاده از نشانگرهای مولکولی به همراه نشانگرهای مورفولوژیک طبقه بندی و مطالعات تکاملی را در بیساری از گیاهان توسعه داده است. از نشانگر issr به طور وسیعی در مطالعات تنوع ژنتیکی استفاده شده است به این دلیل که آنها نیاز به اطالاعات از توالی اولیه dna ندارند، کم هزینه بوده و اطلاعات به دست امده در آزمایشگاه به راحتی به آزمایشگاههای دیگر قابل انتقال می باشد. در این تحقیق چهل نمونه جمعیتی از هشت جمعیت که توزیع مناسب جغرافیایی در کشور داشتند بر اساس فلور ایران جمع اوری شدند. جمع آوری نمونه ها به نحوی بود که بیشترین پراکنش را شامل می شد. علاوه بر این سیزده نمونه از کشورهای مختلف از نیمکره شمالی اضافه شدند. نشانگرهای مولکولی issr به همراه نشانگرهای مورفولوژیک برای بررسی چندشکلی ژنتیکی در در این گیاه دارویی که از مناطق مختلف جمع آوری شده بودند ، استفاده گردید. 14 آغازگر برای تکثیر 228 نوار استفاده شد که از میان آنها 199 (%28/87) نوار چندشکل بودند. پس از تجزیه داده ها نمودار خوشه ای سه گروه اصلی را مشخص نمود: گروه اول شامل ژنوتیپ های ایرانی (جنوب غربی آسیا)، در حالیکه گروه دوم از ژنوتیپ های اروپایی و امریکایی تشکیل شده بود. گروه سوم مربوط به ژنوتیپ ژاپن (آسیای شرقی) بود. نمونه های جمعیتی ایرانی در گروه اول خود به سه زیرگروه اصلی دیگر بر اساس توزیع جغرافیایشان تقسیم شدند، در بین جمعیت های ایرانی تنوع ژنتیکی بالاتری در جمعیت های شمالی و غربی مرکزی در مقایسه با جمعیت های جمع آوری شده از نواحی غربی و شمال غرب مشاهده شد. نتایج مولکولی و مورفولوژیک نشان دادند که ژنوتیپ آسیای شرقی دارای فاصله ژنتیکی بیشتری از بومادران های اروپایی در مقایسه با نمونه های جمعیتی شمال امریکا هستند و در بین ژنوتیپ های اروپایی نمونه جمعیتی اسپانیا شباهت بیشتری به ژنوتیپ های امریکایی داشت. نتایج تجزیه و تحلیل نمودار خوشه ای و تجزیه به مولفه های اصلی تعدیل شده نشان دادند که اکثر ژنوتیپ ها بر اساس عرض جغرافیایی و توزیع جغرافیایی گروه بندی شدند. تجزیه واریانس مولکولی (amova) بین جمعیت های ایرانی بر اساس نواحی جغرافیایی خاص کشور نشان دادند که اکثر واریانس ژنتیکی بین گروه های جغرافیایی در جمعیت ها وجود دارد.