آرایه های ادبی در دیوان قصاید قوامی رازی (با تأکید بر عناصر صور خیال)

امیر قوامی رازی از شعرای قرن ششم است. در قصیده مهارت داشته و ترجیع بند و ترکیب بند و غزل نیز سروده است. در قصیده علاوه بر مدح ممدوح به حمد خدا و منقبت پیامبر و امامان نیز پرداخته است. در مدایح خویش در پی آن است تا به موعظت و ارشاد بپردازد. از این روی قصاید او رنگ و بوی حکمت و وعظ گرفته است. در میان شعرا به سنایی غزنوی ارادت خاص دارد و در جای جای دیوان بدان اشاره دارد و در چند جا خود را از او برتر دانسته است. شغل او نانوایی بود که در دیوانش بسامد فراوان دارد و تشبیه شعرش به نان از پر رنگ ترین تشبیه هاست. یکی از دلایل عدم شناخت کافی این شاعر در دست نبودن دیوانش بود که در اواسط قرن چهاردهم هجری شمسی پیدا شده است. در دیوان او انواع صنایع بدیعی یافت می شود تا حدّی که می توان آن را یک اثر ادبی و نه صرفاً منظوم و موزون دانست. صنایع بدیع معنوی به اثر او استواری بیشتری داده اند و صنایع بدیع لفظی بیشتر به ابتذال و تکرار کور کورانه از شاعران سلف رفته است. در دیوان قوامی رازی صور خیال حضور پر رنگ و اثر گذاری دارد. تشبیه بیشترین بسامد را دارد و در میان تشبیه ها، نوع بلیغ برجستگی و جلوه ی خاص دارد. استعاره و کنایه نیز بعد از تشبیه تشخّص آشکاری دارند. اما مجاز چندان جایگاهی در این دیوان ندارد و جامعه ی آماری آن بسیار اندک است.