تحلیل تأثیر اندازه دولت بر توسعه انسانی در کشورهای (oic) (رویکرد اقتصادسنجی فضایی)

اندازه ی بزرگ دولت یکی از مهم ترین ویژگی های کشورهای در حال توسعه و کمتر توسعه یافته می باشد، به طوری که اغلب بخش های اقتصاد در این گونه کشورها از جانب دولت مدیریت و تأمین مالی شده، و دولت ها در این گونه کشورها با کسری شدید بودجه مواجه هستند. بنابراین، عمده ی تغییرات در این دسته از کشورها، تحت تأثیر اندازه ی دولت آنها قرار می گیرد، و همین امر سبب شده که تلاش های زیادی در جهت بررسی تأثیر اندازه ی دولت بر متغیرهای مختلف اقتصادی انجام شود. اما تا کنون کمتر مطالعه ای به بررسی اثر این متغیر بر شاخص توسعه ی انسانی به عنوان یکی از مهم ترین شاخص های توسعه یافتگی پرداخته است. هدف این مطالعه، تحلیل تأثیر اندازه ی دولت بر شاخص توسعه ی انسانی و بررسی معنی داری تعاملات فضایی در کشورهای منتخب و تأثیرپذیری کشورهای همسایه از میزان توسعه یافتگی یکدیگر می باشد. کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی به عنوان کشورهایی که بیشتر از مجموعه ی کشورهای در حال توسعه و کشورهای کمتر توسعه یافته تشکیل شده اند، به عنوان جامعه ی آماری مورد بررسی انتخاب شده و از تکنیک های اقتصادسنجی فضایی استفاده شده است. بدین منظور، علاوه بر برآورد یک مدل ساده، مدل خطای فضایی نیز برای بررسی وجود وابستگی فضایی در کشورهای منتخب و به تفکیک گروههای مختلف برآورد شده است. نتایج برآورد مدل ساده برای کلیه ی کشورها حاکی از اثرگذاری مثبت و معنی دار متغیر مخارج دولت بر شاخص توسعه انسانی می باشد. در عین حال یک حد بهینه و حداکثر برای اندازه ی دولت و اثرات منفی دخالت بیش از حد دولت در اقتصاد بر شاخص-های توسعه وجود دارد. نتایج مدل خطای فضایی برای تمامی کشورهای مورد بررسی، و همچنین برای کشورهای با توسعه ی انسانی متوسط و پایین، نشان دهنده ی تأثیر مثبت متغیر مخارج دولت بر شاخص توسعه ی انسانی می باشد. در عین حال، نتایج بدست آمده، حاکی از تأثیر منفی متغیر مخارج دولت بر شاخص توسعه انسانی در کشورهای با توسعه ی انسانی بالا است. همچنین ضریب متغیر خطای فضایی درمدل برآورد شده برای کلیه ی کشورها و برای کشورهای با توسعه ی انسانی بالا و متوسط و پایین معنی دار و مثبت می باشد، که این امر وجود تعاملات فضایی مثبت بین کشورهای مجاور را نشان می دهد.