بررسی مورفوتکتونیک و نئوتکتونیک جنوب شرق دشت سراب

چکیده : پژوهش حاضر، بررسی مورفوتکتونیک و نئوتکتونیک منطقه جنوب شرق دشت سراب است که شامل بخشی از ارتفاعات شمال رشته کوه بزقوش به همراه قسمت جنوبی دشت سراب می باشد. منطقه مورد نظر در عرض جغرافیایی َ44 ْ37 الی َ55 ْ37 شمالی و طول جغرافیایی َ25 َ ْ47 الی َ55 ْ47 شرقی واقع شده است. از نظر توپوگرافی ، منطقه مورد نظر دارای سه واحد کوهستان ، دشت و پایکوه می باشد که توسط جریانات متعدد که تعداد آنها به 10 مورد می رسد ، زهکشی می شود. لازم به توضیح است که این جریانات از زیرحوضه های رودخانه آجی چای می باشد. از نظر زمین شناختی، منطقه دارای توالی چینه شناسی قابل توجهی است و اغلب واحدهای چینه شناسی از قدیم به جدید در منطقه دیده می شود. بررسی توزیع جغرافیایی سنگهای برونزد یافته در منطقه مشخص می کند که اغلب آنها عمدتا مربوط به سنگهای آتشفشانی و رسوبات ائوسن است که از مقاومت متوسطی برخوردارند. در بخش بعدی پایاننامه حاضر، ابتدا شواهد مورفوتکتونیکی منطقه مورد بررسی قرار گرفته است برای این کار ابتدا گسلهای عمده منطقه شناسایی و ویژگی های آنها بررسی شد و سپس اقدام به بررسی شواهد مورفومتری ناشی از اثرات گسلها در منطقه گردید. شواهد بررسی شده شامل پرتگاههای گسلی ، دره های خطی گسلی ، تغییر مسیر آبراهه ها و جریانات منطقه ، تشکیل تراسهای آبرفتی ، جابجایی مخروط افکنه ، چشمه ها خصوصا چشمه های آب گرم و غیره می باشد. در فصل هفت که از بخشهای اساسی پژوهش حاضر به شمار می آید ، اقدام به بررسی فعالیت های نئوتکتونیکی منطقه شده است . محور اصلی این بررسی ، اندازه گیری شاخص های مختلف مورفومتری است که به تفکیک در حوضه های ده گانه منطقه صورت پذیرفته است. در بررسی حاضر تقریبا تمامی شاخصهای مورفومتری مورد اندازه گیری و ارزیابی قرار گرفته است شاخصهای مورد استفاده شامل: شاخص شیب طولی رودخانه(sl) ، نسبت شکل حوضه زهکشی(bs) ، شاخص عدم تقارن حوضه زهکشی(afّ) ، عامل تقارن توپوگرافی(t) ، شاخص درصد بریدگی جبهه کوهستان(fd) ، درصد پرتگاه های بریده نشده جبهه کوهستان(eu) ، شاخص سینوزیته جبهه کوهستان(smf) ، نسبت پهنای کف دره به ارتفاع(vf) و تجزیه و تحلیل منحنی هیپسومتری وانتگرال هیسپومتری می باشد. در حالت کلی بررسی نتایج اندازه گیری شاخص ها نشان می دهد که منطقه از نظر تکتونیکی نسبتا فعال است و مقدار فعالیت در بخشهای مختلف منطقه متفاوت است ؛ بدین معنی که مطابق نتایج همه شاخصها به غیر از شاخص هیپسومتری ، بخش غربی منطقه که شامل حوضه های بیجند(8)، هریس(9)، اسبفروشان(10) و همچنین حوضه اردها (4) می باشد فعالتر از سایر بخشهاست . در منطقه مورد مطالعه شاخص sl نیز مورد ارزیابی قرار گرفته است این شاخص از طریق تغییرات نیمرخ طولی رودخانه و بررسی ویژگی های زمین شناختی( لیتولوژی- تکتونیک) مسیر و از طریق نقشه های زمین شناسی بررسی شده و امکان تشخیص اثرات تکتونیکی در طول مسیر را فراهم نموده است. در پایان پس از بررسی شاخصهای مورفومتری در منطقه جهت برآورد مجموع فعالیت تکتونیکی از شاخص iat نیز استفاده شده است ، طبق نتایج این شاخص ، حدود تغییرات فعالیت نسبی تکتونیکی در زیر حوضه های ده گانه از کم تا زیاد است و در مجموع می توان منطقه را از نظر فعالیت های نئوتکتونیکی فعال محسوب نمود.