بررسی اثر بخشی طرح واره درمانی بر اختلال فوبی اجتماعی دانش آموزان پایه ی دوم دبیرستان های دخترانه

هدف پژ‍وهش، بررسی اثر بخشی طرح واره درمانی گروهی بر دانش آموزان دبیرستانی دختر مبتلا به فوبی اجتماعی می باشد. روش تحقیق مطالعه حاضر از نوع آزمایشی بوده و از طرح پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل استفاده شده است. جامعه آماری پ‍‍ژوهش را کلیه دانش آموزان دختر پایه ی دوم دبیرستان های دولتی شهرستان رزن استان همدان در سال تحصیلی 89-1388 تشکیل می دهند. نمونه مطالعه در مرحله اول پژوهش یعنی، شناسایی طرح واره های غالب شامل 30 دانش آموز دارای فوبی اجتماعی و در مرحله دوم برای بررسی اثر بخشی درمان 16 دانش آموز دارای فوبی اجتماعی که ابتدا به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای، سپس به روش نمونه گیری تصادفی ساده، انتخاب و در گروه آزمایش و کنترل (هر گروه 8 نفر) به صورت تصادفی گمارده شدند. طرح واره درمانی گروهی به مدت 15 جلسه بر اساس بسته درمانی یانگ، کلاسکو و ویشار (2003) برای گروه آزمایش اجرا شد. در این پژوهش کلیه ی آزمودنی ها پیش از آغاز درمان و پس از درمان به کمک پرسشنامه های فوبیای اجتماعی، طرح واره یانگ (فرم کوتاه)، ترس از ارزیابی منفی، تعبیر، اضطراب بک و عزت نفس روزنبرگ مورد ارزیابی قرار گرفتند. جهت ارایه ی درمان نیز از پرسشنامه های فرزند پروری یانگ، اجتناب یانگ – ریگ، جبران یانگ و پرسشنامه چند وجهی سرگذشت زندگی، استفاده گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون t مستقل استفاده شد. نتایج مطالعه حاکی از آن است که طرح واره درمانی گروهی از لحاظ اثربخشی بر کاهش شدت علایم فوبیای اجتماعی، در سطح 01/0 کارآمد بوده است و فراوان ترین طرح واره ها به ترتیب عبارتند از: ایثار، معیارهای سرسختانه/ عیب جویی افراطی، خویشتن داری و خود انظباطی ناکافی، انزوای اجتماعی/ بیگانگی، نقص/ شرم، شکست، استحقاق و بزرگ منشی. لیکن، طرح واره درمانی گروهی موجب کاهش قابل ملاحظه سوگیری تعبیر در این دانش آموزان نشده است. معلوم شد که طرح واره درمانی گروهی موجب کاهش قابل ملاحظه ترس از ارزیابی منفی در سطح 008/0، اضطراب در سطح 001/0 و افزایش قابل ملاحظه عزت نفس در سطح 005/0 در این دانش آموزان شده است. همچنین نتایج آزمون t مستقل نشان داد که روند طرح واره درمانی گروهی موجب کاهش طرح واره های ناسازگار اولیه محرومیت هیجانی، رهاشدگی/ بی ثباتی، شکست و ایثار دانش آموزان دبیرستانی دختر مبتلا به اختلال فوبی اجتماعی شده است.