علل بروز پدیده ارتشاء در نظام اداری ایران و پیشگیری از آن

از مصادیق بارز فساد اداری اخذ رشوه از مراجعین توسط کارکنان دستگاه های اداری است که متأسفانه کم کم تبدیل به عرفی معمول می شود. با توجه به تبعات منفی فراوان و مهلکی که پدیده شوم رشوه خواری در پی دارد، عزم جدی دستاندرکاران امر را برای مقابله و در عین حال پیشگیری از این معضل اجتماعی را می-طلبد. بی تردید برای مقبله با هر پدیده خصوصاً در حوزه مسائل اجتماعی شناخت علل و ریشه های بروز آن لازم و ضروریست تا با شناخت درست از عوامل پدید آورنده، تدابیر صحیح برای مقابله اندیشیده شود. با درک این ضرورت این کار تحقیقی برای شناسایی و معرفی علل اصلی بروز ارتشاء انجام پذیرفته که نتایج حاصل می تواند راهنمای مسئولین و دستاندرکاران برای پیشگیری و مقابله باشد. این تحقیق به منظور کمک به نهادهای اداری و کیفری در جهت مقابله با رشوه خواری انجام شده است. در واقع هدف اصلی از این تحقیق یاری رسانی به سیستم اداری و سیاستگذاران کیفری جهت مقابله جدی با وضعیت موجود رشوه خواری و نیز اتخاذ سیاست های پیشگیرانه در برابر این پدیده شوم است. این تحقیق از دو بخش عمده تشکیل شده است. بخش اول به مطالعه نظری علل بروز ارتشاء می پردازد که در این بخش روش تحقیق کتابخانه به صورت مطالعه منابع موجود و فیش برداری انجام پذیرفت. در بخش بعدی یافته های مطالعه نظری به صورت میدانی مورد بررسی واقع شده تا میزان صحت و تأثیرگذاری هر عامل در بروز ارتشاء مشخص گردد. پس انجام مطالعه نظری و میدانی که حول علل بروز ارتشاء صورت پذیرفت این نتیجه حاصل گردید که چهار دسته از عوامل در بروز ارتشاء در نظام ادرای کشور ما دخیل هستند. علل اصلی مورد احصا عبارتند از: وجود مشکل و ضعف در نظام تقنینی و دستگاه قضایی؛ ساختارهای اداری بیمار و ناکارآمد؛ مشکلات فرهنگی و اجتماعی؛ ضعف و ناکارآمدی نظام بازرسی و نظارتی. لازم به ذکر است هر یک از عوامل اصلی برشمرده شده مشتمل بر تعدادی عوامل فرعی است و همچنین بر اساس مطالعه به عمل آمده در میان عوامل اصلی «وجود مشکل و ضعف در نظام تقنینی و دستگاه قضایی» به عنوان مهمترین عامل در بروز ارتشاء معرفی گردید.