شناسایی خوشه های صنعتی پیشرو در استان تهران

چکیده هدف از تحقیق حاضر شناسایی خوشه های صنعتی پیشرو استان تهران و آزمون این فرضیه است که آیا این خوشه یا خوشه های پیشرو شناسایی شده نسبت به سایر خوشه های صنعتی شناسایی شده رقابت پذیرتر هستند یا خیر؟ به عبارت دیگر آیا تقویت خوشه صنعتی توانسته است توان رقابتی آن را افزایش دهد؟ روش مورد استفاده در این تحقیق برای شناسایی خوشه های صنعتی از نوع روش های کمی است. این روش شامل سه مرحله می باشد. در مرحله اول با استفاده از معیار ضریب سهم مکانی، از میان فعالیت های صنعتی استان تهران به تفکیک کدهای 4 رقمی isic، آن دسته از فعالیت های صنعتی که دارای ضریب سهم مکانی بزرگتر از یک هستند انتخاب می شوند. در مرحله دوم از میان فعالیت های صنعتی انتخاب شده در مرحله اول، آن دسته از فعالیت های صنعتی که دارای پیوندهای قوی تری با سایر فعالیت های صنعتی و خدمات پشتیبان هستند با استفاده از جدول داده- ستانده استان تهران در سال 1383 و اطلاعات بدست آمده از پرسشنامه خوشه های صنعتی، شناسایی و به عنوان خوشه های صنعتی معرفی می شوند. در مرحله سوم با ترسیم نمودارهای تار عنکبوتی از میان خوشه های صنعتی شناسایی شده، خوشه های صنعتی پیشرو را معرفی می کنیم و بالاخره در گام آخر با استفاده از شاخص ترکیبی رقابت پذیری عملکرد صنعتی، فرضیه تحقیق آزمون می شود. در مرحله اول تحقیق حاضر، با محاسبه ضریب سهم مکانی فعالیت های صنعتی استان تهران به تفکیک کد 4 رقمی isic، 58 فعالیت صنعتی استان تهران که دارای ضریب سهم مکانی بزرگتر از یک بودند، معرفی شده اند. در مرحله دوم از میان این 58 فعالیت صنعتی منتخب از مرحله اول، 17 فعالیت صنعتی دارای پیوندهای قوی تری با سایر صنایع و همچنین صنایع پشتیبان بودند که به عنوان خوشه های صنعتی استان تهران معرفی شده اند. در مرحله سوم نیز از میان این 17 خوشه صنعتی، با استفاده از ترسیم نمودارهای تار عنکبوتی، خوشه صنعتی تولید وسایل نقلیه موتوری به عنوان خوشه صنعتی پیشرو در استان تهران شناخته شده است. خوشه صنعتی پیشرو تولید وسایل نقلیه موتوری در سال 1383، 33/51 درصد از ارزش ستانده و 34/12 درصد از اشتغال بخش صنعت استان را به خود اختصاص داده است. این فعالیت صنعتی با داشتن ارتباطات قوی با صنایعی همچون صنایع تولید لاستیک, شیشه، قطعه سازی، وسایل صوتی و... می تواند تأثیرات ژرفی را بر این صنایع گذاشته و نقش کلیدی را در توسعه منطقه ای به خود اختصاص دهد. در انتها با محاسبه شاخص ترکیبی رقابت پذیری عملکرد صنعتی، مشخص شده که خوشه صنعتی پیشرو تولید وسایل نقلیه موتوری نسبت به خوشه های صنعتی استان رقابت پذیرتر می باشد.