اثر گوگرد و نیتروژن بر رشد و عملکرد کلزا در شرایط تنش کمبود آب

چکیده به منظور بررسی تاثیر مقادیر متفاوت کود نیتروژن و گوگرد بر روند رشد و عملکرد کلزای پاییزه رقم اکاپی در شرایط تنش کم آبی آزمایشی بصورت اسپیلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی بوعلی سینا همدان در سال زراعی 88-1387انجام شد. تنش کمبود آب درچهارسطح: بدون تنش، تنش در مرحله غلاف‏دهی، تنش در مرحله دانه بندی و دو بار تنش در مراحل غلاف دهی و دانه بندی در کرت های اصلی و دو سطح کود نیتروژن شامل مصرف 100 و200 کیلوگرم در هکتار و گوگرد در سه سطح بدون مصرف کود گوگرد، مصرف 25 و 50 کیلوگرم در هکتار بصورت فاکتوریل در کرت‏های فرعی قرار گرفتند. عملکرد بیولو‍ژیک، شاخص برداشت، عملکرد دانه و اجزاء عملکرد شامل تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن هزار دانه و عملکرد روغن اندازه‏گیری و صفات سرعت جذب و تحلیل خالص، دوام شاخص سطح برگ کل، دوام شاخص سطح برگ بعد از گلدهی محاسبه گردید. نتایج نشان داد که تنش کم آبی و کاهش مصرف نیتروژن و گوگرد سبب کاهش معنی دار دوام شاخص سطح برگ کل، دوام شاخص سطح برگ بعد از گلدهی، عملکرد بیولو‍ژیک و شاخص برداشت شد.کمترین مقدار را در کلیه صفات ذکر شده در حالت دوبار تنش در مراحل غلاف دهی و دانه بندی داشت یطوریکه دوام شاخص سطح برگ کل و دوام شاخص سطح برگ بعد از گلدهی، عملکرد بیولو‍ژیک و شاخص برداشت را به ترتیب 18، 25، 19 و 10 درصد نسبت به شرایط بدون تنش کاهش داد. افزایش مصرف نیترو‍‍ژن کلیه صفات مذکور را افزایش داد. نتایج نشان داد که تنش خشکی و کاهش مصرف نیتروژن سبب کاهش معنی دار عملکرد دانه و اجزای عملکرد دانه شد. تنش در مرحله غلاف دهی، مرحله دانه بندی و دوبار تنش در مراحل غلاف دهی و دانه بندی به ترتیب 41/16، 13/12 و 69/27 درصد نسبت به شاهد، عملکرد دانه را کاهش دادند. مصرف 200 کیلوگرم نیتروژن در هکتار نسبت به مصرف 100 کیلوگرم نیتروژن در هکتار تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن هزار دانه و عملکرد دانه را به ترتیب 81/82، 11/5، 7/68 و 08/23 درصد افزایش داد. مصرف گوگرد باعث افزایش عملکرد دانه و تعداد غلاف در بوته شد اما بر روی تعداد دانه در غلاف و وزن هزار دانه اثری نداشت. ‍‍ برهم کنش تنش و نیتروژن بر عملکرد دانه و تعداد غلاف در بوته معنی دار شد، اما بر روی تعداد دانه در غلاف و وزن هزار دانه تأثیری نداشت. اثر متقابل تنش در نیتروژن و گوگرد بر عملکرد روغن معنی دار بود. دوبار تنش در مراحل غلاف دهی و دانه بندی و مصرف 100 کیلوگرم نیتروژن در هکتار نسبت به بدون تنش و مصرف 200کیلوگرم نیتروژن در هکتار 55 درصد عملکرد روغن را کاهش داد. همچنین مصرف 50 کیلوگرم گوگرد در هکتار نسبت به عدم مصرف گوگرد 38/13 درصد عملکرد روغن را افزایش داد.