تغییر رژیم بارندگی در منطقه آذربایجان ایران

تغییر اقلیم پدیده پیچیده محیطی است که کلیه جنبه های طبیعی، اجتماعی، اقتصادی را متأثر می سازد.. یک از نشانه ها و نتایج تغییر اقلیم، تغییر رفتار عناصر اقلیمی( بارش ، دما،...) است. تغییر رفتار عناصر اقلیمی به اشکال مختلفی رخ می دهد. یکی از عناصر اقلیمی که می تواند پدیده تغییر اقلیم را نشان دهد، بارش است. به منظور ردیابی تغییر اقلیم بارش می توان جنبه های مختلفی از رفتار این عنصر اقلیمی را ردیابی نمود. یکی از این جنبه ها، مطالعه تغییر رژیم بارندگی و به تعبیر دیگر تغییر الگوی زمانی بارش است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی و تحلیل تغییر (پذیری) رژیم بارش و بررسی ویژگیهای آشکار و نهان در اقلیم بارش ناحیه آذربایجان(استانهای آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل و زنجان) صورت پذیرفت. بدین منظور از داده های بارش روزانه 260 ایستگاه همدید، اقلیم شناسی و باران سنجی طی دوره آماری 2005-1966 استفاده شد. از روشهای آماری و آماری –ترسیمی برای رسیدن به اهداف مطالعه بهره گرفته شد. در این راستا از نرم افزارهایی نظیر matlab ,surfer/win, spss/win و... استفاده گردید. روش اصلی بکار گرفته شده، روش تحلیل همساز ها می باشد. بر اساس تحلیل همسازها مشخص گردید که دو سامانه همدید- محلی تا بیش از 90 درصد بارش آذربایجان را توجیه می کنند. کمترین سهم بارش حاصل از سامانه های همدید در شمال شرق رخ می دهد. بنابر این سهم بارش حاصل از سامانه های محلی در این بخش بیشتر است. نتایج تحلیل طیفی چرخه های معنی دار 3-2، 5-3، 11-5 و بیش از 11 ساله را آشکار ساخت. تغییرات چرخه های بارش سالانه نشان می دهد که سهم بارش های حاصل از سیستم های فراگیر از دهه اول تا دهه سوم کاهش چشمگیری دارد. این ویژگی بر ضعف ورود سیستم های باران زا در طی دهه های متوالی دلالت دارد. یافته های تحقیق نشان داد که رژیم بارندگی پهنه آذربایجان به ویژه طی دهه اخیر از رژیم نامتمرکزتر رو به رژیمی متمرکزتر نهاده است. پهنه بندی تغییر پذیری بارش با استفاده از تکنیک تحلیل خوشه ای نشان داد که محدوده مورد مطالعه را از لحاظ ویژگیهای بارش می توان در پنج گروه دسته بندی نمود.