تحلیل محتوای کتب درسی دوره ی راهنمایی براساس مولفه های مهارت های زندگی

در دنیای امروز آموزش هر چه بیشتر مهارت هایی که زندگی را آرام تر و سودمندتر می نماید بیش از پیش ضروری به نظر می رسد. از آنجائیکه نهاد آموزش و پرورش تنها نهاد رسمی است که در کنار خانواده مسئولیت خطیر تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان را بر عهده دارد ، این نظام موظف است که دانش آموزان را برای رویارویی با مسائل و مشکلات زندگی آینده آماده کند. .با توجه به این که ابزار مهم آموزش و پرورش و ایران کتب درسی می باشند و با توجه به اهمیت آموزش مهارت های زندگی برای مقابله موثر با بحران های دوره نوجوانی و چالش های زندگی روزمره، این َپژوهش به تحلیل کتب درسی دوره راهنمایی که مقارن با سالها ی اولیه دوران نوجوانی است، از نظر میزان و چگونگی توجه به آموزش مهارت های زندگی صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف) شامل شناخت خود، روابط بین فردی، حقوق و مسئولیت، توانایی تصمیم گیری، کنترل خشم و حفظ سلامتی پرداخته است. این پژوهش با استفاده از روش کیفی و از نوع تحلیل محتوا انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش 9 کتاب درسی دوره راهنمایی مربوط به سال تحصیلی 1387 شامل کتب فرهنگ اسلامی و تعلیمات دینی، فارسی و تعلیمات اجتماعی پایه اول و دوم و سوم راهنمایی است. نتایج پژوهش نشان می دهد که کتب درسی موردنظر به میزان اندک و به صورت ناقص به آموزش مهارت های زندگی پرداخته اند. مولفه های مهمی چون توانایی تصمیم گیری، کنترل خشم و حفظ سلامتی به ترتیب 8/1، 85/0 و 5/0 درصد از حجم این کتب را در بر گرفته اند که می توان گفت در محتوای کتب مذکور به چنین مولفه های مهمی توجه نشده است. میزان پرداختن به مولفه های شناخت خود (9/6 درصد)، حقوق و مسئولیت (14/6 درصد) و روابط میان فردی (29/5 درصد) نیز ناچیز بوده است. بنابراین حدود 20 درصد از حجم محتوای 9 کتابی را که دانش آموزان در دوره راهنمایی فرا می گیرند مهارت های زندگی موردنظر تشکیل داده است. بنابراین ضروری به نظرَ می رسد که مسئولان نظام آموزش و پرورش به آموزش مهارت های زندگی نیز توجه بیشتری نمایند و آموزش این مهارت ها را جزو اهداف اصلی خود قرار دهند.