آزادی استفاده از نمادهای مذهبی در نظام بین المللی حقوق بشر

آزادی داشتن دین، قبل از هر چیز در اختیار ایمان درونی و وجدان شخص قرار دارد و اندیشه ی جدایی دین از سیاست بیانگر این مطلب است که به رابطه ی شخص با پروردگارش مربوط می شود. چنانچه از این زاویه به مسئله بنگریم در واقع دخالت دولت در امر دین نه تنها مشروع نیست بلکه امری غیر ممکن است؛ زیرا ایمان درونی شخص به ارتباط قلبی وی با خداوند مربوط می شود و این ارتباط از قلمرو اقتدار دولت خارج است. به عبارت دیگر دخالت یاد شده نه برای دولت ممکن است و نه فایده ای بر آن مترتب می باشد. "ممنوعیت اجبار در داشتن یک دین یا عقیده نتیجه ی قطعی اصل آزادی دین و عقیده به شمار می رود."[41] حق بر آزادی مذهب صریحاً شامل حق بر ابراز مذهب نیز می گردد که بارزترین نمودهای ابراز مذهب فرد به برگزاری عبادات و مناسک، تبلیغ دین و ... و حمل نمادهای مذهبی بر می گردد. در این میان حمل برخی نمادها ممکن است با مقوله هایی چون نظم عمومی ، بهداشت و امنیت عمومی یا اخلاق حسنه و با حقوق و آزادی های دیگران نیز تداخل پیدا کند. مسئله ی نمادهای مذهبی در حوزه ی عمومی موجب طرح بحث گسترده ای در خصوص دامنه -ی آزادی مذهب در کشور های مختلف سراسر جهان شده است. پایانامه ی حاضر بر آن است تا رهیافت کشورهای مختلف را در برخورد با این مساله و دلایل آنها را مورد مداقه قرار دهد و در پی روشن ساختن ماهیت و دامنه ی این حق از دیدگاه حقوق بین الملل بشر و محدودیت های وارده بر آن است. با گسترش نظام بین المللی حقوق بشر به کشور های مختلف سراسر جهان آزادی مذهب به عنوان یکی از حقوق و آزادی های بنیادین بشری در کشور ها و فرهنگ های مختلف با باز تعریف گسترده برای انطباق با استانداردهای حقوق بشری است. کشورهای مختلف با توجه به ریشه های فرهنگی و مذهبی متفاوت رویکرد متفاوتی را نسبت به این مقوله اتخاذ کرده اند، اقداماتی همچون اختصاص یک ماده به آزادی مذهب در اعلامیه قاهره با اینکه با آزادی مذهب استاندارد که در اسناد حقوق بشری معین شده است، بسیار فاصله دارد، نشانه ی تلاش کشورهای مختلف بریا انطباق با این نظام بین المللی است. با این وجود، نمی توان اینگونه اقدامات را توجیه گر محدودیتهای متفاوتی که با دلایل مختلف بر آزادی مذهب در سرتاسر جهان اعمال می شود، برشمرد. در این میان کشور های با سیستم حکومتی مذهبی و همینطور لائیک بیشترین سهم را در نقض این آزادی بنیادین بشری داشته اند. گشورهای مذهبی با این پنداشت که یگانه مسیر به راستی و حقیقت را یافته اند در سرکوب دیگر برداشت های مذهبی، اعتقادی و ایدئولوژیکی دارندو کشورهای لائیک به بهانه حفظ لائیسیته و مصون نگه داشتن حوزه ی عمومی از تنش های مذهبی که ممکن است از سوی پیروان مذاهب و کیش های گوناگون ساکن در یک کشور روی دهد، به نقض این آزادی ادامه می دهند. در میان رویکرد های مختلف دولتهای متفاوت در جهان نسبت به آزادی مذهب، به زعم من، رویکرد کشورهای سکولار در همراهی بی طرفانه یتمامی مذاهب و اعتقادات در یک جامعه با حفظ حق دولت در اعمال محدودیت های مشروع مستند در اسناد حقوق بشری بهترین شیوه در حفظ آزادی مذهب تمامی ساکنان یک سرزمین که طبیعتا اعتقاد همه یآنها به یک مکتب فکری بعید به نطر می رسد، می باشد. شیوه ای که این کشور های اتخاذ کرده اند. با مطالعه ی وضعیت آزادی مذهب در کشورهای متفاوت کمترین شکایت را از سوی اتباع آن کشورهای نیبت به کشورهای لائیک، مذهبی و یا ایدئولوژیک بر انگیخته است. چنانچه این کشور های به وظیفه ی خود که نمایندگی تمامی مردم آن سرزمین با هرانچه اعتقادی که ممکن است داشته باشند می باشد، به خوبی واقفند و منجر به دیکتاتوری اکثریت یا اقلیت مذهبی یا فکری نمی شوند. طبیعتا در این وضعیت گروه ها یا کیش هایی ممکن است وجود داشته باشند یا بوجود آیند که برخی از اعمال، تفکرات و یا عبادات و رسوم آنها آشکارا تهدید ی نسبت به کلیت جامعه باشد، در این صورت همان محدودیت های مشروع، با احراز تهدی نسبت به امنیت، نظم و سلامت عمومی یا حقوق و آزادی های دیگران به شرط قانونی بودن و اعمال در یک گشور دموکراتیک، قابل اعمال می باشد. یکی از مهمترین جلوه های آزادی مذهب، آزادی استفاده از نمادها ی مذهبی می باشد که تجلی اعتقادات و تفکرات مذهبی فرد می باشد و بخشی از هویت وی را آشکار می سازد. از آنجایی که تا قبل از بیان افکار و اعتقادات بصورت نمادین یا با ملام نمی توان به ذهن هیچ کس رسوخ کرد، شاید نادست نباشد اگر بیان مذهبی را مهمترین بخش آزادی مذهب دانست و عدم آزادی به استفاده از نمادهای مذهبی یا بیان مذهبی را به مثابه نقض تمامی آزادی مذهب فرد دانست. یکی از مسائلی که در سیستم های مذهبی یا ایدئولوژیک کمتر به آن اشاره می شود، اجبار به استفاده از برخی از نمادها در برخی از کشورهای مذهبی همچون ایران و عربستان است. چنانکه حجاب اسلامی که یک نماد اسلامی است، به تمامی زنان ساکن در این سرزمین ها فارغ از اینکه به چه مسلک یا اعتقادی تعلق داشته باشند، تحمیل می گردد که نه تنها آزادی بیان مذهبی آنها را نقض بلکه هویت مذهبی و اعتقادی آنان ار نیز به شکل اجباری تغییر می دهد و این حق بنیادین از آنها گرفته می شود که بر طبق اعتقادات خود نوع پوشش خویش را انتخاب نمایند که به نوعی به دیکتاتوری اکثریت مذهبی این جوامع و نقض حقوقو بنیادین اقلیت ها به نفع برخی منافع مذهبی مفروض که از برخی تفسیر های مذهبی آنان ناشی می شود، می گردد. در مجموع باید گفت دربین دسته بندی های مختلفی که از کشور ها ی جهان داده شد، کشور های سکولار رهیافت منطبق تری بر استاندارد ها ی حقوق بشر بین الملل را اتخاذ کرده اند و درگیر تند روی های کشور ها ی مذهبی و ایدئولوژیک یا لائیک نشده اند