بررسی علل بروز اختلافات قراردادی و پیشنهاد راهکارهای پیشگیرانه مطالعه موردی: قراردادهای پیمانکاری داخلی در شرکت های تابعه وزارت نفت

اختلافات در قراردادهای پیمانکاری ممکن است به دلایل مختلفی بروز نماید. شناخت عوامل بروز اختلاف می تواند به شناسایی و اتخاذ روشهای پیشگیری از بروز اختلاف کمک نماید ولی آنچه که در حال حاضر با آن مواجه هستیم حجم گسترده ای از پرونده های اختلاف قراردادی در پروژه ها است که متاسفانه رویه مناسبی که به طور قانونی و نظامند بوسیله آن بتوان رسیدگی و ختم این اختلافات را انجام داد وجود ندارد. به منظور دستیابی به یک روش سیستمی و مناسب جهت حل اختلافات قرادادی بایستی در درجه اول رویکردی را اتخاذ نمود که تا حد ممکن از بروز اختلافات پیشگیری به عمل آید و در درجه بعد مکانیسمی طراحی گردد که هرگونه ادعا و اختلاف از سوی طرفین قرارداد در حداقل زمان ممکن قابل رسیدگی و حل وفصل باشد. به طور حتم پیشگیری از بروز اختلاف بسیار ساده تر و کم خرج تر از حل اختلاف بوجود آمده است. گاهی اوقات پس از بروز اختلاف، ناگزیر از صرف زمان برای حل آن می باشیم و بدلیل سپری شدن زمان و کهنه شدن مشکلات، جوانب مختلفی نیز به آن افزوده شده و پیچیدگی بیشتری به خود می گیرد که در نتیجه موجب تحمیل هزینه های بیشتری به پروژه می گردد. در صورت شناخت عوامل بروز اختلافات قراردادی می توان گفت که راههای پیشگیری از آنها نیز شناخته خواهد شد. در این تحقیق موضوع دعاوی از دو دیدگاه دعاوی و دعاوی متقابل و تاخیر در تکمیل کار و دعوی برای تمدید زمان مورد بررسی قرار می گیرد. عوامل بروز اختلافات قراردادی در قراردادهای ساخت در حوزه دعاوی و دعاوی متقابل بر مبنای چهار مفهوم قانونی و یک مفهوم خارج از قانون استوار می باشد. دعاوی ناشی از خود قرارداد، دعاوی که ریشه آنها خارج از قرارداد اما در ارتباط با قرارداد باشد، دعاوی ناشی از اصول قانون حاکم، دعاوی که خارج از اصول توافق شده بین کارفرما و پیمانکار و بر مبنای ارزش واقعی کار انجام شده می باشد، دعاوی برای پرداخت های بلاعوض. بر اساس مطالعات انجام شده بیشترین تاثیر در میزان اختلافات را دعاوی که ریشه آنها خارج از قرارداد اما در ارتباط با قرارداد بوده است، به خود اختصاص داده است. با توجه به برخی از مهمترین عوامل بروز اختلاف مورد اشاره در فوق، می توان نتیجه گرفت که در بسیاری از موارد با اتخاذ تدابیر ساده در زمان انعقاد قرارداد می توان از بروز بخش عمده ای از اختلافات جلوگیری نمود.