توسعه مدل ارزیابی عملکرد سیستم های انتقال و توزیع آبیاری تحت فشار با استفاده از روش کلاسیک (papis) (مطالعه موردی شبکه آبیاری اکرم آباد-آیدوغموش)

بررسی های کلی بیانگر آن است که عملکرد اغلب شبکه های آبیاری روباز، پایین تر از حد انتظار می باشد. تجربه شبکه-های روباز و توسعه اخیر شبکه های تحت فشار ضرورت توسعه روش-ها و ابزارهای مورد نیاز برای ارزیابی عملکرد شبکه های تحت فشار در جهت پیشگیری از ضعف عملکرد و یا بهبود عملکرد را گوشزد می نماید. در این تحقیق، مدل کامپیوتری papis برای ارزیابی عملکرد شبکه های تحت فشار تدوین گردیده است. در این نرم افزار کاربر می تواند در هر سطح و دقتی که مورد نظر باشد از هر یک از دیدگاه های پیش بینی شده در الگوریتم، سیستم را ارزیابی نماید. دیدگاه های پیش بینی شده در مدل عبارتند از: دیدگاه مدیریتی، فنی، اقتصادی-مالی، اجتماعی و زیست محیطی. مدل papis به گونه ای تهیه شده است که قادر است عملکرد هر یک از دیدگاه ها و در نهایت عملکرد کلّ شبکه را در دو مرحله سریع و تفصیلی محاسبه نماید. در مرحله اول، عملکرد به صورت سریع و بعد در صورت لزوم عملکرد به صورت تفصیلی ارزیابی می شود. هر دو روش ارزیابی با استفاده از روش کلاسیک انجام می شود و اعتبار ارزیابی که با استفاده از نسبت تعداد کل شاخص های محاسبه شده به کل با اعمال ضرایب اهمیت به دست می آید، برای هر کدام از دیدگاه ها و کل شبکه محاسبه می شود. ضرایب اهمیت برای شاخص ها و دیدگاه ها با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی ahp به دست می آید. در این تحقیق قابلیت مدل papis برای ارزیابی عملکرد سامانه های تحت فشار در واحد اکرم آباد شبکه آیدوغموش مورد ارزیابی قرار گرفت. این پروژه در استان آذربایجان شرقی واقع شده و مساحت بخش مورد ارزیابی که تماماً تحت آبیاری بارانی به دبی 87 لیتر بر ثانیه می باشد، 70 هکتار است. نتایج این ارزیابی به شرح زیر می باشد: در دیدگاه های مدیریتی، فنی، اقتصادی-مالی، اجتماعی و زیست محیطی نمره عملکرد به روش سریع به ترتیب در حدود 89% ، 97% ،51% ، 78% و 88% و در روش تفصیلی به ترتیب در حدود 81% ، 87% ، 47% ، 89% و 78% می باشند که به جز دیدگاه اقتصادی که عملکرد نسبتاً ضعیفی دارد بقیه دیدگاه ها دارای عملکرد خوب و یا بسیار خوب هستند. اعتبار ارزیابی برای هر یک از دیدگاه ها در روش ارزیابی سریع به ترتیب در حدود 93% ، 82% ، 60% ، 61% و 100% و در ارزیابی به روش تفصیلی به ترتیب 92% ، 82% ، 41% ، 34% و 97% می باشند که به جز دیدگاه های اقتصادی و زیست محیطی که دارای درصد اعتبار پایینی می باشند بقیه دارای درجه اعتبار بالایی هستند. نمره عملکرد کل شبکه در ارزیابی اجمالی 5/88% و اعتبار ارزیابی4/84% می باشند و در ارزیابی تفصیلی نمره عملکرد کل شبکه 8/80 درصد به دست آمد. این نمره نشان دهنده عملکرد بسیار خوب کل شبکه می باشد. اعتبار ارزیابی ، 7/78% است که در سطح خوبی می باشد. نتایج به دست آمده بیانگر آن است که مدل papis ابزار کارآمدی برای ارزیابی کمّی عملکرد سیستم های آبیاری تحت فشار می باشد. در مورد شبکه آبیاری اکرم آباد، طی محاسبات انجام شده مشخص گردید که از نظر عملکرد، بهترین دیدگاه ها، دیدگاه فنی با عملکرد 2/87 درصد و درجه اعتبار 8/81 درصد و دیدگاه مدیریتی با عملکرد 81 درصد و درجه اعتبار 8/91 درصد می باشند. و ضعیف ترین عملکرد مربوط به دیدگاه اقتصادی-مالی با عملکرد 7/47 و درجه اعتبار 8/40 می-باشد. از میان دیدگاه های مورد بررسی، بیشتر اطلاعاتی که قابل حصول نبوده مربوط به دیدگاه زیست محیطی می باشد و این به دلیل نوپا بودن سیستم آبیاری در منطقه و عدم وجود اطلاعات کافی در زمینه اثرات زیست محیطی سیستم پس از احداث و بهره برداری می باشد. با توجه به نمرات عملکرد به دست آمده، بیشترین پتانسیل بهبود، در دیدگاه اقتصادی-مالی وجود دارد و به دنبال آن به ترتیب، دیدگاه های اجتماعی، زیست محیطی، مدیریتی و فنی قرار دارند.