تاثیر تراکم بوته بر دوره بحرانی کنترل علف های هرز در کلزا (brassica napus l.) به عنوان کشت دوم

به منظور بررسی تأثیر تراکم بوته بر دوره بحرانی کنترل علف های هرز در کلزا به عنوان کشت دوم، آزمایشی در سال زراعی 88-1387 در زمین های شالیزاری موسسه تحقیقات برنج کشور واقع در شهرستان رشت، به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا درآمد. فاکتورهای آزمایشی شامل تراکم بوته در دو سطح (80 و 57 بوته در متر مربع) و دوره های رقابت کلزا با علف های هرز بر مبنای مراحل رشدی کلزا (شامل 5 سطح عاری و 5 سطح آلوده به علف های هرز تا پایان مراحل فنولوژیکی سبز شدن، 2 برگی، 4 برگی، 8 برگی و ظهور جوانه گل و دو تیمار کنترل و رقابت کامل به عنوان شاهد) بود. دوره بحرانی کنترل علف های هرز بر مبنای مقادیر 5 و 10 درصد افت مجاز عملکرد و از طریق برازش توابع غیر خطی رگرسیونی گامپرتز و لجستیک به داده های مربوط به عملکرد نسبی، به ترتیب در تیمارهای عاری و آلوده به علف های هرز تعیین شد. نتایج به دست آمده از این آزمایش نشان داد که دوره بحرانی کنترل علف های هرز در تراکم 80 بوته در متر مربع با احتساب 5 و 10 درصد افت مجاز عملکرد، به ترتیب بین مراحل سبز شدن تا ظهور جوانه گل (108,4- 31,5 روز پس از کاشت) و کاشت تا گلدهی (139,4- 13,5 روز پس از کاشت) بود. در تراکم 57 بوته در متر مربع نیز این دوره با در نظر گرفتن مقادیر 5 و 10 درصد کاهش قابل قبول عملکرد، به ترتیب بین مراحل سبز شدن تا گلدهی (115- 25,5 روز پس از کاشت) و کاشت تا گلدهی (143- 4 روز پس از کاشت) تعیین شد. بنابراین، دوره بحرانی کنترل علف های هرز در تراکم 57 بوته در متر مربع نسبت به تراکم 80 بوته، زودتر شروع شده و دامنه آن نیز طولانی تر بود. نتایج همچنین نشان داد که تأثیر تراکم بوته، تیمارهای رقابت و حذف علف های هرز و اثر متقابل این دو فاکتور بر صفاتی همچون ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی در بوته، فاصله اولین شاخه فرعی خورجین دار تا طوقه، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، شاخص برداشت و درصد روغن، معنی دار و بر صفاتی همچون طول خورجین و درصد روغن دانه معنی دار نبود. علاوه بر این، تعداد و وزن خشک علف های هرز نیز به فاکتورهای مورد بررسی و اثر متقابل آن ها واکنش معنی داری نشان داده و بیشترین تعداد و وزن خشک علف های هرز مربوط به تراکم 57 بوته در تیمار رقابت تا مرحله 8 برگی بود. مدت زمان رسیدگی محصول در تراکم 80 بوته در متر مربع نسبت به تراکم 57 بوته به دلیل تعداد کمتر علف های هرز و استفاده بهتر و بیشتر بوته های گیاه زراعی از عوامل محیطی، کوتاهتر بود. در نهایت، نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که کنترل علف های هرز بین مراحل سبز شدن تا ظهور جوانه گل (با احتساب 5 درصد افت مجاز عملکرد) یا بین مراحل کاشت تا گلدهی (با در نظر گرفتن 10درصد افت مجاز عملکرد) در تراکم 80 بوته در متر مربع، بیشترین عملکرد دانه و روغن را به همراه داشت.