نشانه شناسی نقشه های صنعتی

نقشه مهمترین ابزار برای تبادل افکار و انتقال اطلاعات میان اهل فن است. از این رو به نظام نشانه ای زبان شباهت دارد. مسأله تحقیق این است که: «آیا نقشه نیز یک نظام نشانه ای است؟» مهمترین اهداف این تحقیق عبارتند از: شناخت یک نظام نشانه ای جدید و بررسی ویژگیها و مزیتهای آن نسبت به زبان. زبان مشهورترین نظام نشانه ای است که تمامی جنبه های آن بررسی شده اند لذا نقشه را می توان با زبان از لحاظ نشانه شناختی قیاس کرد. سوالات و فرضیات تحقیق نیز بر همین مبنا طرح شده اند. داده ها و یافته های این تحقیق، کیفی اند و روش تحقیق، توصیفی است و مبتنی بر مشاهده تعدادی نقشه و تحلیل محتوا و ساختار آنها در چارچوب مکتب ساختارگرایی می باشد. دامنه تحقیق شامل ویژگیهای مشترک انواع نقشه و محدود به نقشه های صنعتی و جنبه های نشانه شناختی آنهاست. حدود 10% از مجموع نقشه ها و مراجع فنی موجود در بایگانی شرکت هیدروپارت آسانبر به عنوان نمونه انتخاب شده اند. تحقیق حاضر از نوع بنیادی و دارای نتایج کاربردی است و تا آنجا که نگارنده اطلاع دارد چنین تحقیقی پیش از این انجام نشده است. این تحقیق ثابت می کند که نقشه همانند زبان طبیعی از نشانه های قراردادی تشکیل شده و ویژگیهای یک نظام نشانه ای را دارد. همچنین به مثابه یک زبان جهانی درک یکسانی برای مخاطبانش ایجاد می کند زیرا حاوی نشانه های ترسیمی تک معنا، استاندارد و بین المللی است. علاوه بر آن، نحو نقشه از نوع نحو مکانی و مبتنی بر رسانه دیداری است لذا نقشه می تواند توصیف و ادراک جزئیات عینی اشیا را تسهیل نماید. مهمترین مباحث این تحقیق عبارتند از: تعریف نظام نشانه ای نقشه، رابطه نظام نشانه ای نقشه و زبان طبیعی، قابلیت تجزیه دوگانه برای ساختار نشانه ای نقشه، تعریف خطوط قراردادی در نقشه صنعتی، تعریف نشانه ترسیمی نقشه، نمونه های نشانه های ترسیمی استاندارد در انواع مختلف نقشه، وجوه نشانه ها در نقشه (شمایل ها ، نمایه ها و نمادها)، رابطه دلالت در نقشه، رابطه جانشینی و رابطه همنشینی میان نشانه های ترسیمی نقشه، رمزگان نقشه، انواع نقشه ، متن نقشه و لایه های آن، انواع بازنمایی در نقشه، نقش نقشه در بافت کلام و کارکردهای اصلی نقشه بر اساس الگوی یاکوبسن (1960).