جامعه شناسی دیوان جامی

چکیده : نخستین فعالیت های جامعه شناسی را در کتاب « روح القوانین » بارون مونتسکیو می توان یافت . جامعه شناسی ادبیات ، در چند سال اخیر به وجود آمده و علم نوپایی است . جامعه شناسی ادبیات چه در جامعه ی ما و چه در جوامع دیگر جایگاه والایی دارد . شناخت ملل و اقوام و فرهنگ آن ها ، ایجاد ارتباط فرهنگی و مردمی با آن ها ، بررسی وجوه مشترک فرهنگ ها می تواند از جمله مسائل مورد بررسی در جامعه شناسی ادبیات باشد . کاوش در اعماق دیوان های شاعران ، می تواند بهترین زمینه برای مطالعات جامعه شناسانه باشد . از آن جایی که شعر و ادبیات با اوضاع و شرایط معیشتی شاعر و نیز اجتماع اوپیوندی عمیق و استواردارد ، شاعر به عنوان یک انسان ، از جامعه تأثیر می پذیرد که این تأثیر رنگ و بویی خاص به اثر وی می بخشد و از سویی دیگر بر جامعه اثر می گذارد . اگر بخواهیم تاریخ اجتماعی مردم ایران را به گونه ای دقیق تر از آنچه تاکنون شناخته شده است ، مورد بررسی قرار دهیم ، تفحص در آثار شاعران و نویسندگان بسیار مفید و موثر است . هدف ما در این پایان نامه بررسی مسایل جامعه شناسی دیوان جامی است . تفحص در اشعار او نشان می دهد که او به مسایل اجتماعی و اخلاقی اهمیت داده است . بخصوص قصاید و قطعات او سرشار از آموزه های اجتماعی و اخلاقی است البته باید گفت مطالب اخلاقی ، که در دیوانش نمود بیشتری دارد . جامی برای تبیین افکار خویش ، از فرهنگ مردم بهره برده است . جامی با توجه به اشعارش ، با مردم ارتباط تنگاتنگی داشته است ، در اشعارش به مشکلات زندگی آن ها اشاره داشته است . در قصاید مدحی اش که برای سلاطین زمان نوشته است ، آن ها را به عدالت و مراعات رعیت و مردم فرودست سفارش می کند . در شعر جامی می توان تمایلات پنهان جامعه و معیار ارزش ها را باز شناخت . فاصله طبقاتی تبعیض در میان افراد ، کوتاهی بعضی از افراد دولتی در مورد مردم ، نا بسامانی های اجتماعی و عدم شایسته سالاری ومسائلی از این قبیل در اشعار جامی بیشتر یافت می شود. این مجموعه که در آن جامعه شناسی دیوان جامی مورد بررسی قرار گرفته است ، به چهار فصل تقسیم شده است : در فصل اول ، کلیات ( زندگی نامه و محیط اجتماعی و سیاسی جامی ) ، در فصل دوم مباحث مربوط به اجتماعیات، در فصل سوم ، مسایل اخلاقی و در فصل چهارم فرهنگ عامه در دیوان جامی مورد پژوهش و بررسی قرار گرفته شده است . کلید واژه : جامعه شناسی ، ادبیات ، فرهنگ ، اجتماع ، اخلاق ، آداب و رسوم ، ارزش و هنجار، فرهنگ عوام و دیوان جامی