بررسی شاخص های طنز رادیویی : تحلیل زبان شناختی برنامه های طنز شبکه های رادیویی ایران و جوان (تیر و مرداد 1387)

چکیده یکی از وظایف رسانه های گروهی به خصوص رادیو و تلویزیون مهیا نمودن اوقات مفرح و دقایقی به دور از دغدغه های روزمره برای افراد جامعه است. اما تهیه و تولید برنامه های شاد که تنها نام طنز را بر خود دارند و جز لودگی، تمسخر و بیان الفاظ بی معنا چیزی در بر ندارند، نه تنها این نیاز مخاطبان را برآورده نمی سازد، بلکه می تواند آسیب هایی چون گسترش فرهنگ نامناسب در جامعه توهین به اقشار مختلف مردم و مسئولان را نیز به دنبال داشته باشد و حتی به عدم اطمینان افراد به رسانه منجر گردد. در این بین رادیو، رسانه ای سهل الوصول، فراگیر و همگانی است که امکان استفاده از آن در شرایط مختلف وجود دارد و به دلیل شینداری بودن، تخیل انسان را بر می انگیزد. به همین دلیل می توان با استفاده از طنزهای مختلف به جذب مخاطب بیشتر در این رسانه اقدام کرد. تا کنون شاخص ها و معیارهایی معین برای نویسندگی، ساخت و تولید برنامه های طنز تدوین نشده است. این امر محقق را بر آن داشت که برای دستیابی شاخص های طنز رادیویی، به تحلیل زبان شناختی برنامه-های طنز شبکه های رادیویی «ایران و جوان» در تیر و مرداد 1387 بپردازد. در این پژوهش، شاخص های طنز رادیویی با روش های تحلیل کیفی و کمی بررسی شده اند.پس از انتخاب برنامه های جمعه ی ایرانی(شبکه ی رادیویی ایران) و آخرشه، روز هشتم و سه کنج (شبکه ی رادیویی جوان) و شنیدن برنامه های تیر و مرداد ماه 1387، ابزارهای طنز از منظر «نویسندگی، اجرا، برنامه سازی و موسیقی» تجزیه و تحلیل شدند. «کنایه و تعریض»، «کشف و غافلگیری»، «پارودی»، «ایهام»، «آهنگ»، «تناقض»، «جناس» و «شعر طنز» از مهمترین شاخص های طنز رادیویی شناخته شدند. در بین برنامه ها، جمعه ی ایرانی بیش از دیگر برنامه ها به رعایت شاخص های طنز پرداخته است .در بین شاخص های مورد بررسی ، «غیر منتظره و نابهنگام بودن» از مهمترین شاخص های طنز رادیویی است در صورتی که «جناس و ابهام» بر خلاف متن های نوشتاری در متن شنیداری نمی تواند قسمت اعظم طنز را به خود اختصاص دهد. طبق آمار به دست آمده «افکت»، « سکوت» و «موسیقی» با کمترین درصد، نقش قابل توجهی در ارائه ی برنامه ی طنز رادیویی به عهده ندارند در صورتی که اجرا و متن یا گفتگوها مهمترین نقش را در ارائه برنامه های طنز عهده دار هستند. کلیدواژه ها: طنز رادیویی، عناصر طنز رادیویی، ابهام، کنایه، جناس، اجرا.