راهکارهای ساماندهی و توانمند سازی حاشیه نشینی شهر گنبد نمونه موردی زابل اباد

پدیده حاشیه نشینی از پیامدهای نامطلوب شهرنشینی شتابان در جهان معاصر است که در اکثر مادرشهرها و شهرهای بزرگ کشورهای در حال توسعه ظاهر شده است. از مهمترین عوامل رشد وگسترش این پدیده در کشورهای در حال توسعه ناشی از نظام اجتماعی و اقتصادی سرمایه داری وابسته این کشورهاست که سبب برهم خوردن تعادل بین روستاها و شهرها و گسترش بی رویه شهرها شده است. در این پژوهش مبادرت به بررسی حاشیه نشینی در شهر گنبد: محله زابل آباد گردیده است، این محله با 4056 نفر جمعیت در ضلع جنوب شرقی شهر گنبد واقع شده و ساکنین اولیه آن را مهاجران سیستانی تشکیل می دهند. در این تحقیق مسائل و مشکلات محله با تکیه بر نارسایی های اقتصادی، درراس آن بررسی فرصتهای شغلی و همچنین نارسایی های کالبدی، در راس آن مشکل مسکن نامناسب و معابر مورد بررسی قرار گرفته است. بررسی تاثیر مشارکت مردمی و احترام به حقوق شهروندی و مداخله نهادهای غیر دولتی به عنوان عامل تسهیل گر از دیگر مسائل مهم این پژوهش است. نوع تحقیق کاربردی- توسعه ای وروش انجام آن پیمایشی می باشد. جامعه آماری آن 858 نفر از سرپرستان خانوار ساکن در محله زابل آباد در سال 1387 هستند که 187 نفر از آنها با روش تصادفی انتخاب شده اند و با بهرگیری از ابزار پرسشنامه مبادرت به بررسی آنها، مطابق متغییرهای لازم در سئوالات و فرضیات تحقیق گردیده است. نتیجه تحقیق نشان می دهد علت شکل گیری محله حاشیه نشین زابل آباد ، اهمیت دادن به چند شهر بزرگ کشور و بی توجهی به استانها ، شهرها و روستاهای محروم کشور مانند استان سیستان وبلوچستان است که سبب مهاجرت ساکنان اولیه زابل آباد گردیده است. برای بررسی و تحلیل داده ها از روش آزمون کای اسکوئر (chi –square) و ضریب همبستگی در نرم افزارspss استفاده شده و بین فرصتهای شغلی و توانمندسازی ( آموزش مهارت ،بالا رفتن توان مالی ) ، میزان مشارکت و توانمندسازی (اعتماد مردم و دولت به یکدیگر ، مداخله مردم در تصمیم گیریهاو امور اجرایی) و وضعیت مسکن و معابر و عوامل ساماندهی ارتباط برقرار گردیده است. در پایان متناسب با یافته های پژوهش راهکارهایی جهت توانمندسازی مردم و ساماندهی محله زابل آباد ارائه گردیده است. واژگان کلیدی : حاشیه نشینی ، اسکان غیررسمی ، مشارکت مردمی ، ساماندهی ، توانمندسازی ، محله زابل آباد ، شهر گنبد.