بهینه سازی زمان توقف کامیون ها در ترمینال های کانتینری با استفاده از تئوری تصمیم گیری سلسله مراتبی (مورد کاوی ترمینال کانتینری شهید رجایی- بندرعباس)

با توجه به رویکرد تجارت جهانی مبنی بر استفاده از کانتینر در حمل و نقل کالا، افزایش حجم کانتینر ورودی و خروجی در بنادر ایران امری محتمل می نماید. به دلیل کثرت تردد و وجود ترافیک و ازدحام ناشی از ورود و خروج کانتینرهای وارداتی، ترانشیپی و صادراتی، همواره صف های طویلی در مبادی ورودی و خروجی بنادر تشکیل شده و لذا کامیون ها زمان قابل توجهی را در بنادر در انتظار بارگیری و تخلیه کالاهای کانتینری سپری می کنند که مشکلات زیادی را برای بنادر، محوط های شهری و نیز اقتصاد کشور در پی خواهد داشت. متاسفانه تاکنون تلاش های اندکی برای بررسی امر ترافیک و ازدحام کامیون ها در بنادر، صورت گرفته است که مهم ترین دلایل این امر عبارتند از: • هزینه های بسیار پائین دموراج کامیون ها در مقایسه با دموراج کشتی ها. • جدا بودن حیطه کاری پایانه های باربری از بنادر. • توجه به صف های طولانی کامیون ها در مبادی ورودی و خروجی بنادر و تلاش برای کاهش زمان انتظار آن ها. در بنادر پیشگام و موفق عموماً دو روش برای رفع این معضل (ترافیک کامیون ها) اتخاذ شده است: • استفاده از تجهیزات و جرثقیل های بیشتر و یا سریعتر در داخل محوطه ترمینال. • کاهش صف کامیون ها در مبادی ورودی و خروجی ترمینال و به کارگیری روش های نوین گمرکی مانند استفاده از بارنامه های الکترونیکی و اتصال به سیستم تبادل الکترونیکی اطلاعات. هدف دیدگاه اول، بررسی اثرات اقتصادی و بهبود فرآیند عملیات ناشی از افزایش تعداد جرثقیل های بیشتر در محوطه کانتینری بر کاهش ترافیک کامیون ها می باشد. درک جامع و علمی از مزایا و معایب استفاده از جرثقیل های بیشتر برای کاهش ازدحام کامیون ها با روش های آکادمیک، امری کلیدی در اتخاذ تصمیم های استراتژیک برای بسیاری از مدیران بنادر و ترمینال ها می باشد. اساس دیدگاه دوم که با واژه نوبت دهی به کامیون ها (tas) شناخته می شود، بهینه سازی عملیات (گمرکی، توزین، صدور بارنامه و عملیات مشابه) در مبادی ورودی و خروجی ترمینال با هدف کاهش صف کامیون ها می باشد که این امر مورد توجه و استقبال بسیاری از مدیران عملیاتی بنادر و به خصوص ترمینال های کانتینری مدرن دنیا قرار گرفته است. در این تحقیق، با استفاده از روش تصمیم گیری چند شاخصی (madm) و حل آن با روش تحلیل سلسله مراتبی (ahp)، این دو دیدگاه برای ترمینال کانتینری شهید رجایی در دو مرحله مورد بررسی واقع شده اند. با توجه به انواع جرثقیل های متداول در محوطه های عملیاتی ترمینال های کانتینری مدرن دنیا، اساس مرحله اول پیشنهاد کاراترین جرثقیل محوطه ای برای بارگیری و تخلیه کامیون ها در ترمینال کانتینری بندر شهید رجایی می باشد و مرحله دوم انتخاب کاراترین روش عملیاتی بندری برای کاهش ترافیک کامیون ها در مبادی ورودی و خروجی ترمینال کانتینری بندر شهید رجایی را بررسی می کند. روش پیشنهاد شده و نتایج به دست آمده در این تحقیق، ابزار تصمیم گیری مناسبی برای استراتژیست ها و مدیران بنادر و ترمینال های کانتینری در تدوین سیاست های کلان خواهد بود.