بررسی تاثیر تنش خشکی و نیتروژن بر خصوصیات پروتئین های محلول و برخی صفات فیزیولوژیکی در دو رقم سورگوم علوفه ای

به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی و نیتروژن بر خصوصیات پروتئین های محلول و تعدادی از صفات فیزیولوژیک در دو رقم سورگوم علوفه ای، یک آزمایش به صورت گلدانی در فضای باز در بهار سال 1387 در دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی کرمانشاه به اجرا در آمد. این آزمایش بصورت فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا گردید. تیمارها در این آزمایش عبارت بودند از دو رقم سورگوم علوفه ای اسپیدفید و kfs2 و تنش خشکی شامل سه سطح تنش درهنگام چهار برگی (رویشی)، تنش در هشت برگی (ظهور پانیکول) و شاهد، و مقدار نیتروژن شامل دو سطح، همراه با کود نیتروژن کافی، و سطح دیگر کمبود نیتروژن می باشد. در این آزمایش، صفات: پتانسیل آب خاک، محتوی آب نسبی برگ (rwc)، مقدار کلروفیل برگها، میزان فلئورسانس کلروفیل برگها، مقدار کمی پروتئین های محلول، خصوصیات الکتروفورزی پروتئین های محلول و مقدار پرولین آزاد در مراحل رشد رویشی 4 و 8 برگی مورد اندازه گیری و ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که تنش خشکی و کاهش نیتروژن خاک در مراحل رشدی مورد نظر موجب کاهش پتانسیل آب در برگ و نیز کاهش کلروفیل در برگ ها در ارقام سورگوم می گردد. همچنین تنش خشکی باعث افزایش اسید آمینه پرولین در برگ ها در مراحل تنشی گردید. نیتروژن قابل دسترس در خاک، نیز عامل تاثیر گذار دیگری بود که میزان این صفت را تحت تاثیر خود قرار داد چنانچه با کاهش یا همان ایجاد تنش در این تیمار میزان اسیدآمینه پرولین کاهش نشان داده و این کاهش در مقایسه با شرایط ایده آل دارای اختلاف معنی داری از لحاظ آماری بود. با توجه به وجود همبستگی مثبت میان محتوای نسبی آب برگ و فلئورسانس کلروفیل، پایین آمدن پتانسیل آب برگ بر اثر قطع آبیاری، در میزان فلورسانس کلروفیل برگ گیاه اختلال به وجود آورده و موجب کاهش حداکثر بازده کوانتمی فتوسیستم ii در فتوسنتز گردید که نتیجه آن کاهش رشد در گیاهان تنش دیده نسبت به گیاهان شاهد بود. در این میان کمبود نیتروژن قابل دسترس در خاک نیز به این تقاضا دامن زده و موجب نقصان بیشتر در فتوسنتز و کلروفیل سازی نسبت به تامین نیتروژن گردید. همچنین با گذشت زمان مشخص گردید که اثرات سوء این تنش ها افزون شده و باعث کاهش بیشتر میزان بازده کوانتمی فتوشیمیایی (fv/fm) می گردد. اعمال تنش خشکی، ارقام سورگوم علوفه ای را در مرحله رویشی نسبت به مرحله ظهور خوشه ها از لحاظ تغییرات کمی و کیفی پروتئین ها بیشتر تحت تاثیر قرار داده و عکس العمل بین ارقام نسبت به تنش رطوبتی در مراحل مختلف رشد می تواند متفاوت از یکدیگر باشد. همچنین تنش خشکی باعث کاهش پروتئین های محلول در برگ نسبت به گیاهان شاهد گردید، علاوه بر این کمبود نیتروژن مورد استفاده نیز تا اندازه ای بر روی تغییرات پروتئین برگ ها در طی دوره تنش تاثیر منفی گذاشته و مقاومت گیاهان را در برابر تنش کاهش داد. همچنین اثر تنش خشکی و کمبود نیتروژن بر کیفیت پروتئین برگ ها و وضعیت باندهای پروتئینی بیشتر در جهت حذف و یا تحلیل بعضی از باندها در تیمارهای تنشی و همچنین باعث ظهور دیگری از باندها در تیمارهای تنش دیده شده بود. در نتیجه با نتایج بدست آمده و مقایسات انجام گرفته رقم v1 (اسپیدفید) در شرایط اعمال شده نسبت به رقم v2 (kfs2) در اکثر صفات اندازه گیری شده دارای تغییرات کمتری بوده از این لحاظ این رقم را می توان به عنوان رقم برتر در این شرایط معرفی نمود.