کانی شناسی، ژئوشیمی و ژنز کانسار باریت (سرب) امیرنان، غرب طالقان

کانسار باریت (سرب) امیرنان در 110 کیلومتری شمال غرب تهران و 25 کیلومتری غرب طالقان در پهنه ساختاری- رسوبی البرز مرکزی واقع شده است. ساختمان منطقه معدنی، تاقدیس مرتبط با گسل راندگی است که هسته آن از واحدهای کربناتی- آذرآواری کرتاسه زیرین و یال های آن به ترتیب از واحدهای تخریبی- کربناته سازند زیارت و آتشفشانی- آذرآواری- رسوبی سازند کرج تشکیل شده است. واحدهای سنگی کربناتی- آذرآواری کرتاسه زیرین دربرگیرنده کانه زایی می باشند. تحلیل رخساره ای نشان می دهد محیط رسوبی کانسار امیرنان، حوضه رسوبی دریایی کم عمقی است که توسط یک سد، بخش ساحلی از بخش دریای آزاد جدا شده است. واحد کربناته (kls1) متشکل از رخساره های بخش سدی تا پشت سدی و دربرگیرنده افق i ماده معدنی بوده و واحد کربنات- توف (kls2) دارای رخساره های دریایی آزاد کم عمق، همراه با سنگ های رسوبی- آتشفشانی بوده و دربرگیرنده افق ii ماده معدنی است. هندسه ماده معدنی هم روند با لایه بندی و رگه ای است. بافت های ماده معدنی با سنگ درونگیر کربناته شامل دانه-پراکنده، پرکننده فضای خالی، جانشینی، رگه- رگچه ای و با سنگ درونگیر آذرآواری لامینه، دانه پراکنده، جانشینی، پرکننده فضای خالی و رگه- رگچه است. پاراژنز کانی ها شامل باریت، گالن، کالکوزین، کالکوپیریت، اسفالریت، آنگلزیت، سروزیت، مالاکیت، و اکسید و هیدورکسید های آهن است. مطالعه ساخت و بافت کانه ها و کانی ها حاکی از آن است که ماده معدنی در طی مراحل رسوبگذاری، دیاژنز، تکتونیک و سوپرژن تشکیل و تمرکز یافته است. وجود بافت های لامینه و دانه پراکنده باریت در توف و توفیت ، بیانگر تشکیل کانه در اثر فعالیت های آتشفشانی زیردریایی همزمان با رسوبگذاری کربنات ها است که در طی مراحل دیاژنز آغازین- تاخیری تشکیل و تمرکز کانه ادامه یافته است و فرآیندهای تکتونیکی باعث تمرکز ماده معدنی در امتداد گسلها شده، در نهایت بر اثر فرآیندهای هوازدگی سوپرژن مقدار بعضی از عناصر و ناخالصیها در ماده معدنی کاهش یافته و عیار ماده معدنی افزایش یافته است. مطالعات ژئوشیمیایی در منطقه امیرنان، غنی شدگی عمومی باریم را در کربنات های کرتاسه تحتانی نشان داده که این غنی شدگی به سمت رخساره های توف و توفیت بیشتر نمایان بوده و نشان از نزدیک شدن به منبع تغذیه کننده عناصر کانه ساز یعنی فوران های آتشفشانی دارد. مقایسه عناصر نادر خاکی باریت با میزبان توف در کانسار امیرنان با کانسارهای باریت در جهان نشان می دهد باریت امیرنان به باریت با منشاء هیدروترمالی شباهت دارد. ظهور ویژگی هایی از قبیل سنگ درونگیر کربنات- توف و وجود آتشفشانی آلکالن همراه با رسوبگذاری کربنات ها در محیط دریایی کم عمق، نشان دهنده تشکیل کانسار امیرنان در محیط کششی درون قاره ای مشابه با کانسارهای باریت تیپ ریفت درون قاره ای و کانسارهای باریت چینه سان است.