تجزیه ژنتیکی و مولکولی مقاومت به بیماری سوختگی فوزاریومی سنبله در گندم نان

چکیده فوزاریوم سنبله گندم (fhb) یکی از مخربترین بیماری های گندم در سراسر جهان می باشد. عامل اصلی فوزاریوم سنبله گندم fusarium graminearm می باشد. اهمیت این بیماری در محصول گندم به علت کاهش عملکرد و تجمع مایکوتوکسین در دانه های برداشت شده از سنبله های آلوده است که این ترکیبات برای انسان و حیوان خطرناک است. اصلاح برای ایجاد واریته های مقاوم از موثرترین روش های کنترل این بیماری محسوب می شود. هدف از این بررسی، برآورد پارامترهای ژنتیکی مقاومت و تشخیص تغییرات احتمالی ایجاد شده در سطح رونوشت 4 ژن پاسخ دفاعی، تحت تنش fhb در گندم بوده است. بدین منظور دو آزمایش در ایستگاه تحقیقات عراقی محله گرگان در طی دو سال زراعی 87-86 و 88-87 انجام شد. در آزمایش اول مقاومت 7 رقم گندم بهاره و جمعیت f1 حاصل از تلاقی دای آلل یک طرفه بین آن ها با یک ایزوله قارچ fusarium graminearum جمع آوری شده از گرگان مورد بررسی قرار گرفت. بیست و هشت ژنوتیپ در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار کشت شدند. درصد وقوع بیماری، شدت بیماری، audpc، درصد دانه های آلوده، شاخص بیماری و شاخص isk مورد ارزیابی قرار گرفتند. تجزیه دای آلل به دو روش گریفینگ و جینکز و هیمن انجام شد. قابلیت ترکیب پذیری عمومی (gca) برای تمام شاخص های مورد ارزیابی معنی دار بود، ولی قابلیت ترکیب پذیری خصوصی (sca) تنها برای شدت بیماری و درصد دانه های آلوده معنی دار بود. تجزیه واریانس ژنتیکی نیز نشان داد که نقش واریانس ژنتیکی افزایشی بیش از غالبیت می باشد. لذا انتظار می رود که انتخاب برای مقاومت به فوزاریوم سنبله در نتاج حاصله از تلاقی ارقام مورد آزمایش موثر باشد. در آزمایشی دیگر، الگوی بیان ژن های glu-2، glu-3، chi-i و pr1.2 در طی پاسخ دفاعی به f. graminearum در دو رقم فلات و سومای تری مورد بررسی قرار گرفت. از سنبله-های آلوده در زمان های 1، 3 و 7 روز بعد از آلودگی مصنوعی نمونه برداری شد و استخراج rna کل و ساخت cdna صورت گرفت. نتایج qrt-pcr نشان داد که بیان ژن های glu-2، glu-3 و pr1.2 در رقم حساس بطور معنی داری کاهش یافت، درحالی که بیان آن ها در رقم مقاوم بطور معنی داری افزایش یافت. بنابراین نتایج نشان داد پروتئین های pr ممکن است نقش مهمی را در پاسخ دفاعی گندم نسبت به قارچ f. graminearum ایفا می نماید.