نقد وتحلیل دیوان میرزا حبیب خراسانی

حاج میرزا حبیب خراسانی، یکی از بزرگترین شاعران دوره قاجار است که اشعارعرفانی او حاصل تجربه های عرفانی اوست . وی علاوه بر اشعار عرفانی، اشعاری در وعظ، و مدح نیز دارد. اشعار مدحی او بیشتر در مدح امام علی (ع) است. دراین پایان نامه، سعی بر آن بوده است که در ابتدا، شناخت کاملی از میرزا حبیب داده شود. سپس به بررسی سطح زبانی که شامل بررسی آوایی و موسیقایی، لغوی و نحوی اشعار است، پرداخته شود. دیوان وی عاری از لغات سنگین و ثقیل عربی است، اما لغات مهجور فارسی در دیوان او یافت می-شود، لغاتی که برخی اشعار او را به شعر سبک خراسانی، نزدیک ساخته است. اشعار وی به ویژه غزلهایش، یادآور غزل های شاعران بزرگ سبک عراقی از جمله سعدی و حافظ است که در اقتفای آنان سروده است. در فصل های بعد، سطح ادبی(بدیع و بیان و معانی)، بررسی می شود. تشبیه، کنایه، استعاره و مجاز از متدوال ترین صنایع به کار رفته در دیوان اوست که چندان نو و نادر نیستند. عیوب فصاحت، تنافر حروف و کراهت در سمع، غرابت استعمال ، مخالفت با قیاس، ضعف تألیف تعقید لفظی، تعقید معنوی، نیز، در دیوان او دیده می شود اما بسیار اندک و انگشت شمار است. در آخرین فصل، سطح فکری میرزاحبیب، شامل عرفان معتدل او، ستایش های دینی و غیردینی، حدیث نفس و انتقادات و درونمایه های اجتماعی، بررسی شده است. انتقادات موجود در دیوان میرزا حبیب نیز، به زیرشاخه هایی تقسیم می شودکه انتقاد از شیخ و زاهد ریاکار، بیشترین بسامد را داراست واز این حیث، انتقادات او یادآور انتقادات حافظ از زاهدان ریاکار دوران است.