سرمایه گذاری مستقیم خارجی و بهره وری؛ علیت و مکانیزم

با توجه به روند کنونی جهانی شدن، سرمایه گذاری خارجی به عنوان عاملی برای انتقال فناوری پیشرفته، مدیریت کارامد و توسعه منابع انسانی و مالی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. اما تاثیر این متغیر بر اقتصاد کشورهای درحال توسعه (میزبان) به شرایط محیطی ایجاد شده و نوع استراتژی توسعه اتخاذ شده بستگی دارد. در تحقیق حاضر به بررسی ارتباط علی بین سرمایه گذاری مستقیم خارجی و بهره وری نیروی کار ایران و سایر کشورهای در حال توسعه طی سال های 2004-1993 پرداختیم. فرض اصلی این مطالعه رابطه مثبت بین جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی و بهره وری نیروی کار در کشورهای در حال توسعه است. مدل مورد استفاده در این تحقیق، مدل کاشمن می باشد که با استفاده از نرم افزار stata برای کشورهای در حال توسعه(بلیز، بولیوی، برزیل، غنا، شیلی، چین، گواتمالا، گویان، هندوراس، اندونزی، ایران، ماداگاسکار، موریتانی، نیکاراگوئا، پاکستان، فیلیپین، رواندا، سوریه، تایلند، توگو، تونس، اوگاندا، امارات متحده عربی و ونزوئلا) و کشورهای عضو «سازمان همکاری اقتصادی و توسعه» به کار گرفته شده است. بر اساس نتایج حاصل ازبرازش مدل می توان گفت که جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران بیشتر وابسته به متغیرهایی نظیر رشد تولید ناخالص داخلی، دستمزد نیروی کار کشور مبدا و میزبان، نرخ ارز، ریسک حاصل از ثبات اقتصادی و نرخ ارز و قیمت سرمایه اشاره کرد. یافته های اخیر بیان می کند که اثر رشد بهره وری بر سرمایه گذاری مستقیم در کشورهای در حال توسعه عموما معنی دار نیستند این نتیجه گیری در مطالعه الماوازینی و همکارانش نیز به چشم می خورد. شکاف بهره وری بین کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه مورد بررسی ما آنقدر زیاد است که بهره وری نیروی کار تاثیری بر جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی ندارد.از طرفی تغییرات بهره وری نیروی کار کشورهای مبدا سرمایه گذاری نیز اثر جانشینی در جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی نمی گذارد.