اثر متقابل شوری خاک و برخی کودهای آلی بر رشد و فعالیت کرم خاکی lumbricus terrestris l.

نقش کرم های خاکی در بهبود شرایط خاک و متعاقب آن رشد گیاه به عوامل محیطی متعدد از جمله درجه شوری بستگی دارد. در محیط های شور عموماً جمعیت و رشد این جانوران کاهش می یابد و از این طریق رشد و فعالیت میکروب ها را نیز تحت تأثیر قرار می دهد. با این حال، اثر شوری خاک بر جمعیت و فعالیت کرم های خاکی، به ویژه در خاک های مناطق خشک و نیمه خشک، هنوز مورد مطالعه دقیق قرار نگرفته است. در این تحقیق اثرات متقابل شوری خاک و کودهای آلی بر رشد و فعالیت کرم خاکی آنسیک(lumbricus terrestris l.) در شرایط یکنواخت و کنترل شده ی گلخانه ای مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت. تیمارهای این آزمایش شامل چهار سطح شوری با استفاده از نمک کلرید سدیم و سه نوع ماده اصلاحی آلی (بقایای یونجه، ذرت و کود گاوی) به همراه شاهد بود که به صورت فاکتوریل 4*4 و در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با سه تکرار به مدت 19 هفته اجرا گردید. پارامترهائی که در این مطالعه اندازه گیری و یا محاسبه شدند شامل اندازه (متوسط طول) کرم، تعداد کرم، وزن خشک و تر کرم، تعداد پیله های تولید شده کرم خاکی، پایداری خاکدانه ها به روش مرطوب، تنفس میکروبی و فعالیت آنزیم های آریل سولفاتاز، فسفاتاز قلیایی، اینورتاز (ساکاراز) و اوره آز به عنوان شاخص های بیولوژیک بودند. نتایج این آزمایش نشان داد که شوری بر اغلب شاخص های رشد و جمعیت کرم خاکی تأثیر منفی (001/0p?) دارد، به طوری که افزایش شوری تا ds m-18 به طور متوسط موجب کاهش تعداد کرم های خاکی (%32)، وزن تر کرم ها (%54)، وزن خشک کرم ها (%54)، طول کرم ها (%25) و تعداد پیله ها (%35) در مقایسه با شاهد شد. فعالیت آنزیمی خاک و تنفس میکروبی با افزایش سطوح شوری بین 3 تا 42 درصد کاهش یافت. نتایج این پژوهش نشان داد که مواد اصلاحی (بقایای یونجه، ذرت و کود-گاوی) اضافه شده به خاک های شور و غیر شور سبب بهبود کلیه شاخص های رشد کرم خاکی (بین 2 تا 284 درصد) و جمعیت (بین 12 تا 85 درصد)، تنفس میکروبی (بین 86 تا 118 درصد) و فعالیت هر 4 آنزیم (بین 5 تا 330 درصد) و نیز پایداری خاکدانه ها به روش مرطوب (بین 1 تا 53 درصد) گردیدند. نتایج این پژوهش نشان داد که مواداصلاحی آلی اثر شوری بر کرم خاکی را تا اندازه ای تعدیل و سبب افزایش جمعیت و شاخص های رشد کرم خاکی و چندین شاخص میکروبیولوژی در خاک های شور شدند (بین 2 تا 330 درصد). با این حال، میزان تعدیل اثر شوری بر جمعیت کرم های خاکی به نوع ماده آلی مصرفی و سطح شوری خاک بستگی داشت و اثر بقایای یونجه ملموس تر بود. به طور خلاصه، به نظر می رسد مصرف بقایای گیاهی و کود حیوانی احتمالاً از طریق تأثیر مثبت و تحریک جامعه میکروبی و تغذیه کرم خاکی می تواند تا حد زیادی از اثرات منفی شوری بکاهد.