بررسی کمی، کیفی و مدیریت پسماندهای شهرک صنعتی رازی (رنگسازان) اصفهان

خطرات زیست محیطی ناشی از سوء مدیریت پسماندهای صنعتی یکی از مسائل اساسی کشور به شمار می آید. با رشد صنایع و تمرکز آنها در قطب ها و مناطق صنعتی، مشکلات مواد زائد صنعتی با وضوح بیشتری به چشم می خورد. هدف از این مطالعه، بررسی نوع و میزان پسماندهای تولیدی در شهرک صنعتی رازی واقع در استان اصفهان و انتخاب گزینه مناسب جهت مدیریت آنها می باشد. در حال حاضر، تنها 13 درصد از واحدهای واگذار شده این شهرک به بهره برداری رسیده است و با طرح توسعه شهرک در آینده نزدیک و بهره برداری از بقیه واحدها، لزوم مدیریت پسماندها در آن به عنوان یک قطب صنعتی در حال توسعه در استان اصفهان ضروری می نماید. در این شهرک، صنایع شیمیایی با 38%، بزرگترین گروه صنایع را تشکیل داده اند. همچنین صنایع فلزی 24%، کانی غیر فلزی7% ، مواد غذایی، آشامیدنی و دارویی17%، چوب و سلولزی6%، برق و الکترونیک1%، نساجی، پوشاک و چرم 2% از صنایع موجود در شهرک می باشند. 5% نیز به واحدهای خدمات اختصاص داده شده اند. در این تحقیق، از روش پرسشنامه ای برای بررسی وضعیت تولید پسماندها در فاز بهره برداری شهرک صنعتی رازی استفاده شد. با بدست آوردن نرخ تولید پسماندها در هر کدام از واحدهای صنعتی، نوع و میزان پسماندهای تولیدی در صنایع فاز توسعه شهرک تعیین و برآورد گردید. همچنین پسماندهای خطرناک تولیدی در شهرک بر اساس طبقه بندی های unep و کنوانسیون بازل طبقه بندی شدند. نتایج بدست آمده نشان داد که در این شهرک، حدود 5/64155 تن در سال پسماند صنعتی تولید خواهد شد که 7808 تن در سال مربوط به فاز بهره برداری و 5/56347 تن در سال مربوط به فاز توسعه است. بالاترین سهم تولید پسماندهای صنعتی در کل شهرک صنعتی رازی مربوط به پسماندهای خطرناک با 2/36% می باشد. پس از آن پسماندهای فلزی با 8/17% بیشترین درصد پسماندها را به خود اختصاص داده اند. پسماندهای غیرفعال 2/15%، پسماندهای آلی 9/13% ، پلاستیک و لاستیک 7% ، کاغذ و مقوا 3% ، چوب 2% ، الیاف و منسوجات 6/1% و شیشه 1/0% از پسماندها را در این شهرک تشکیل می دهند. سایر پسماندها نیز 2/3% از پسماندها می باشند. میانگین نرخ تولید پسماندهای شبه خانگی تولیدی در شهرک صنعتی رازی 340 گرم در روز به ازای هر نفر برآورد شد. بیشترین روش به کار رفته (68%) در مدیریت پسماندهای صنعتی در شهرک، تخلیه و تلنبار کردن آنها توسط خود واحد به طور غیراصولی و بدون هیچ کنترل و مدیریتی در ناحیه ای در حاشیه شهرک می باشد. سایر روش های دفع پسماندهای صنعتی در این شهرک عبارتند از بازیافت در کارخانه 14%، بازیافت خارج از کارخانه 17%، دفع همراه با زباله های شبه خانگی 1% و سوزاندن 05/0%. از کل پسماندهای صنعتی تولید شده در این شهرک، حدود 70% قابلیت بازیافت و استفاده مجدد دارند و 30% غیرقابل بازیافت بوده و بایستی یکی از عملیات دفع پسماند بر روی آنها صورت گیرد. با توجه به شرایط و ضوابط موجود ، مدیریت جامع پسماندهای صنعتی در این شهرک مبتنی بر شیوه های کاهش زائدات در مبدأ تولید و بازیافت برای پسماندهای قابل بازیافت و ایجاد یک سایت دفن بهداشتی برای پسماندهای غیرقابل بازیافت پیشنهاد می گردد. در مورد مدیریت پسماندهای خطرناک، بایستی جمع آوری و حمل آنها به مکانی که از طرف اداره کل حفاظت محیط زیست در قالب طرح جامع پسماندهای خطرناک استان تعیین شده انجام گیرد.