پژوهشی در تاثیر نظریه نور حکمت اشراقی بر نگارگری ایرانی

چکیده: هدف اصلی این پژوهش بررسی تاثیر نظریه ی نور حکمت اشراقی بر نگارگری ایرانی اسلامی است.فرض بر این است که نگارگران مسلمان چونان سایر هنروران دوران گذشته پیرو آموزه های عرفانی و حکمی اندیشمندان مسلمان بوده اند و به دلیل تأملات جدی شیخ شهاب الدین سهروردی پیرامون مفهوم نور و نیز عالم مثال نظریه ها و آموزه های او، تاثیر زیادی بر باور و عملکرد نگارگران داشته است، آن چنانکه این تأثیر به خوبی در صورت آثار نگارگران مسلمان آشکار است. در این پژوهش، ابتدا نحوه ی تلقی حکمای مسلمان از جمله ابن سینا، غزالی، سهروردی و نجم الدین کبری درباره ی نور، مراتب انوار، انوار رنگین و عالم مثال مورد مطالعه قرار گرفته است.تأثیرات حکمت و عرفان اسلامی بر نگاه هنرمندان مسلمان، به نمایش جلوه هایی خاص از نور و رنگ در عالم خیالی نقاشی ایرانی انجامیده است. سپس در پژوهش حاضر،هم موقعیت ادراک خیالی در نظام ادراکی آدمی، و هم عالم خیال، که متمایز از قوه ی خیال و امری هستی شناختی، در نظام هستی است، مورد تحلیل قرار گرفته است.همچنین تلاش شده تا معنای فر یا نور ملکوتی که در حکمت اشراقی اهمیت زیادی داشته و در هنر به شکل هاله ای نورانی، تصویر شده است، تبیین شود. در بخش پایانی رساله نیز در باره ی مفهوم و حضور نور و رنگ در آثار نگارگری و آشنایی نگارگران با حکمت اشراقی، مطالبی تبیین کننده و روشنگر، ذکر شده است.نحوه ی تلقی سهروردی از نور و همچنین طرح مباحث عالم مثال از جانب او، سبب شده تا نگارگر در اثر هنری خویش، جهانی مثالی، بدون سایه و غرق در نور را ترسیم کند.