قرارداد تجاری سفارش ساخت

قرارداد تجاری سفارش ساخت یا عقد استصناع، قراردادی است که به موجب آن، یکی از طرفین قرارداد (سفارش دهنده) سفارش ساخت کالایی با اوصاف مشخص را به طرف مقابل (سازنده) می دهد. طرف مقابل (سازنده) متعهد می شود با ابزار و مصالحی که در اختیار دارد یا تهیه می نماید؛ کالای مورد سفارش را، بر طبق اوصاف مورد توافق بسازد و در موعد مقرر به سفارش دهنده تسلیم نماید. در این قرارداد، بهای کالای مورد سفارش، می تواند در مجلس عقد یا پس از ساخت و تسلیم کالا یا به صورت تدریجی و متناسب با ساخت کالا پرداخت گردد. این قرارداد برای نخستین بار، در فقه حنفی به عنوان عقدی مستقل مطرح گردید سایر مذاهب عامه، آن را از مصادیق بیع سلف (سلم) می دانند. فقهای امامیه به طور یکسان با این قرارداد برخورد نکردند. گروهی قائل به صحت آن و گروهی قائل به بطلان آن گردیدند. به منظور اثبات مشروعیت این عقد به دلایلی همچون استحسان، روایات و اجماع استناد شده است ولی مشروعیت این عقد از طریق تمسک به آیات شریفه قرآنی همچون: «اوفوا بالعقود» و «تجاره عن تراض» و روایت مشهور نبوی «المومنون عند شروطهم» قابل اثبات است. معین نظیر بیع سلف، اجازه اشخاص جعاله خاص منطبق نیست و از جمله قراردادهای خصوصی موضوع ماده 10 قانون مدنی به شمار می رود. این عقد ماهیتاً آنچه در بادی امر به نظر می رسد، این است که قرارداد تجاری سفارش ساخت شباهت فراوانی به پاره ای از قراردادها دارداز قبیل: قرارداد پیش فروش، قرارداد مقاطعه کاری و قرارداد ساخت، بهره برداری و واگذاری (b.o.t) ولی با اندکی تأمل، می توان این قرارداد را متمایز از عقود مذکور پنداشت. کلید واژه: سفارش ساخت، استصناع، بیع سلف، اجاره اشخاص، جعاله خاص.