بررسی رابطه آلودگی آب و رشد اقتصادی در کشورهای درحال توسعه و توسعه یافته

چکیده امروزه آلودگی به یکی از چالش های اصلی مدیریتی کشورها تبدیل شده است و تقریباً تمامی کشورها براساس احساس نیاز و خطر نسبت به این مسئله، به وضع برخی قوانین در سطح ملی و یا تنظیم توافق نامه های بین المللی پرداخته اند تا همزمان با طی کردن مراحل توسعه بتوانند سطح تخریب زیست محیطی را کاهش دهند. اثر زیان بار فعالیت های اقتصادی بر محیط زیست به یک موضوع بحث انگیز تبدیل شده است و بدون شک، تولید و انتشار آلودگی، تابعی از فرآیند رشد و توسعه اقتصادی کشورهاست. اکثر مطالعات انجام شده در این زمینه وجود یک رابطه u شکل وارونه میان کیفیت محیط زیست و رشد اقتصادی تأیید می نمایند، این موضوع در ادبیات اقتصادی تحت عنوان "منحنی زیست محیطی کوزنتس" (ekc)، معروف است. با توجه به اهمیت حفظ کیفیت محیط زیست همگام با رشد اقتصادی، در این مطالعه درنظر است تا رابطه آلودگی آب و رشد اقتصادی در کشورهای درحال توسعه و توسعه یافته، طی سال های 2001-1980، بر اساس مبانی نظری منحنی زیست محیطی کوزنتس، مورد بررسی قرار گیرد. در الگوی مورد استفاده این مطالعه، علاوه بر متغیر درآمد، متغیر جمعیت نیز به عنوان متغیر برون زا درنظر گرفته شده و برای برآورد الگو از روش داده های تلفیقی استفاده شده است. نتایج نشان داد که شرایط اقتصادی حاکم بر هر دو گروه از کشورها منطبق با منحنی کوزنتس بوده و از آن پیروی می کند. نقطه برگشت منحنی در کشورهای توسعه یافته در 10622دلار بوده و با توجه به تحلیل آماری، اکثر کشورهای مورد بررسی در این گروه از نقطه برگشت منحنی عبور کرده اند. به بیان دیگر در حال حاضر کشورهای مورد بررسی در گروه کشورهای توسعه یافته، در شرایطی هستند که رابطه آلودگی آب و درآمد ملی سرانه در آنها منفی بوده و همراه با افزایش درآمد سرانه، کیفیت آب افزایش یافته و از روند تخریب آن نسبت به سال های قبل کاسته می شود. اما درخصوص کشورهای درحال توسعه نقطه عطف منحنی کوزنتس در سطح درآمد ملی سرانه درحدود 901دلار خواهد بود. بررسی آماری داده های موجود نشان داد که بسیاری از کشورهای مورد نظر در این گروه هنوز به نقطه برگشت منحنی کوزنتس خود نرسیده اند و از آن فاصله دارند. بنابراین در این کشورها رابطه افزایش درآمد ملی سرانه -به عنوان یکی از معیارهای رشد اقتصادی- با آلودگی آب، مثبت بوده و به موجب افزایش درآمد ملی سرانه سطح آلودگی آبها نیز افزایش می یابد. با استناد به نتایج بدست آمده به نظر می رسد لازم است تا کشورهای درحال توسعه با توجه و دقت بیشتری در راه توسعه گام بردارند تا رشد اقتصادی در آنها به شرایطی برسد که علاوه بر افزایش درآمد سرانه ملی، سطح کیفیت آبها نیز ارتقا یافته و یا حداقل از آلودگی آنها جلوگیری شود.