بررسی خصوصیات میکرومرفولوژیکی برخی از خاکهای آهکی استان آذربایجان شرقی

در این تحقیق ویژگیهای میکرومرفولوژیکی برخی از خاکهای آهکی انتخابی استان از جنوب اهر ( واقع در طول جغرافیایی بین "5/1800°47 تا "1/4905°47 شرقی و عرض جغراقیایی "2/626°38 تا "2/1127°38 شمالی ) با رژیم رطوبتی زریک و حرارتی مزیک و در ارتفاعی بین 1300 تا 1600 متر از سطح آزاد دریا ، از ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه در طول جغرافیایی 9°46 شرقی و عرض جغرافیایی 9°37 شمالی ، با رژیم رطوبتی زریک و حرارتی مزیک و در ارتفاع 1720 متری از سطح آزاد دریا مورد مطالعه قرار گرفتند. خاکهای مورد بررسی بر اساس ویژگیهای مرفولوژیک ، فیزیکی ، شیمیایی و کلید رده بندی 2006 در رده اینسپتی سول ، زیر رده زرپت ، گروه های بزرگ کلسی زرپت ، هاپلوزرپت و زیر گروه های تیپیک کلسی زرپت ، کلسیک هاپلوزرپت ، تیپیک هاپلوزرپت قرار گرفتند. در این خاکها مشاهدات میکرومرفولوژیک ، فرمهای مختلف کربنات کلسیم ثانویه و مکانیسم احتمالی تشکیل آنها را نشان میدهد. وجود ندولهای اکسید آهن در افقهای فوقانی احتمالاً ناشی از اشباع سطحی یا آب ماندگی سطحی و در خاکرخ 1 با ندولهای آهن در افق تحت الارضی به مقدار زیاد ، وجود آب زیرزمینی و شرایط اکسید و احیاء زیاد می تواند علت اصلی مطرح شود. ندولهای آهکی خاکرخها اکثراً پدوژنیکی است و تعدادی از اینها انتقالی از بالا و احتمالاً از طریق رسوبات وارد خاک شده اند. تعدادی از ندولهای آهکی ارثی با کمی تبلور مجدد یافته به رنگ قهوه ای بوده و دلیل این رنگ رسوب اکسیدهای آهن روی ندول به خاطر تمایل شدید اکسید آهن به کربنات میباشد . چون کربناتها منبع اکسیژن هستند آنها را اکسیده کرده و رسوب میدهند. در افقهای تحتانی تمامی خاکرخها شاهد تلقیح ماده آلی تجزیه شده به داخل خاک اطراف منافذ و تیره تر کردن رنگ خاک هستیم . در خاکرخ مراغه آمیختگی رس و ماده آلی به داخل درز و شکافهای خاک وارد شده و رگه های تیره ای را بوجود می آورد، دلیل این امر احتمالاً به خاطر ماده آلی غنی خاکرخ مراغه میباشد. وجود انواع کوتینگهای آهکی در افقهای پایینی خاکرخها اغلب ناشی از آبشویی کربنات و ته نشست آن در افقهای تحت الارضی میباشد ولی وجود کوتینگ در افقهای سطحی احتمالا در اثر انتقال بوده است. کوتینگ در اطراف منافذ بوجود آمده ولی بعداً بهمراه منفذ انتقال یافته است. وجود هیپوکوتینگها نتیجه رسوب سریع کربنات کلسیم در اثر مکش آب توسط ریشه بوده و یا احتمالاً به دلیل وجود کربنات زیاد در محیط و تجزیه مواد آلی تشکیل میشود. در خاکرخهای مطالعه شده در اهر پندانتها در افقهای بالایی ولی در خاکرخ مراغه در افقهای تحتانی مشاهده شدند و احتمالاً بدلیل تفاوت در مقدار بارندگیهاست که هر چه بارندگیها بیشتر باشد آب حاوی کلسیم در عمق بیشتری نفوذ میکند. در تمام خاکرخها پوشش رسی و جهت یابی رسی کمی ، در تعدادی از افقها مشاهده می شود و دلیل آن وجود آهک در تمام خاکرخها بوده ، در مناطق دارای آهک هیچ پوشش رسی مشاهده نمیشود ولی در مناطق تخلیه شده از آهک هم پوشش و هم جهت یابی رسی به مقدار فراوان مشاهده میگردد. آهک سوزنی شکل در تمام خاکرخها بغیر از خاکرخ 1 وجود دارد و این نوع آهک چه به صورت پرشدگی و چه به صورت کوتینگ در افقهای وسطی زیاد مشاهده میشود که دلیل آن احتمالاً فعالیت و وجود ریشه ها و یا هیفهای قارچی در این عمق و بیومینرالیزاسیون در داخل آنها میباشد.