ضرورت نظری و کاربردی رشته مدیریت شهری در ایران

مدیریت شهری پارادایم جدیدی در فضای مدیریت و اداره ی شهرهاست که با هدف تقویت شهرها در جهت مدیریت رشد اقتصادی، توسعه انسانی، کاهش فقر و ارتقای حکمروایی محلی ایجاد شده است. با استقبال مدیران و کارشناسان شهری از گرایش مدیریت شهری رشته mpa، اجرای رشته مدیریت شهری در تعدادی از دانشگاه های خارج و به تبع آن در چندین دانشگاه کشور آغاز گردید. اما علی رغم ایجاد رشته مدیریت شهری در کشور، سوالات و ابهامات جدی در زمینه ضرورت نظری و کاربردی این رشته وجود دارد که تاکنون بی پاسخ مانده است. در این تحقیق پاسخ گویی به اهداف چندگانه ای مورد نظر بوده است. از یک طرف ضرورت نظری رشته مدیریت شهری و جایگاه این رشته در طبقه بندی علوم و از طرف دیگر ضرورت کاربردی این رشته در ایران و مواردی نظیر مشکلات شهری قابل حل توسط آموزش این رشته و نیازهای دانشی و مهارتی نهادهای اصلی سیستم مدیریت شهری مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به کاربردی بودن این تحقیق و توجه به هر دو بعد اکتشافی و توصیفی در آن، مدل تحلیلی ضرورت نظری و کاربردی رشته مدیریت شهری توسط نگارنده تدوین گردید و مبنای تهیه پرسش نامه قرار گرفت. سپس با انتخاب هفت گروه پاسخ گو شامل اساتید رشته مدیریت شهری و شهرسازی، دانشجویان رشته مدیریت شهری، مدیران و کارشناسان شهرداری تهران، وزارت مسکن و شهرسازی، وزارت کشور، شورای شهر تهران و چندین شرکت مهندسین مشاور شهرسازی با استفاده از مصاحبه تخصصی و فرم پرسش نامه، نظرات و دیدگاه های 80 نفر از 150 نفر به صورت تصادفی و نمونه در دسترس اخذ گردید. یافته های تحقیق حاکی از آن است که رشته مدیریت شهری ماهیتی میان رشته ای دارد و متشکل از رشته های اقتصاد، جامعه شناسی، جغرافیا، معماری، علوم سیاسی، محیط زیست و مدیریت می باشد. با تأیید مدل، مشخص گردید که ضرورت نظری رشته مدیریت شهری، ایجاد دانش و مهارت لازم در جنبه های نظری مدیریت شهری و ضرورت کاربردی آن، ایجاد دانش و مهارت کاربردی برای تربیت مدیران و متخصصان شهری است. از میان پنج وظیفه ی مدیر شهری، ترتیب اهمیت به صورت برنامه ریزی، رهبری، سازماندهی، نظارت و کنترل و مدیریت منابع انسانی می باشد. همچنین از میان پنج هدف اصلی مدیریت شهری، اداره و تأمین منابع مالی شهرداری، مدیریت زمین شهری، مدیریت محیط زیست شهری، مدیریت زیرساخت های شهری و کاهش فقر شهری به ترتیب دارای اهمیت بیشترین می باشند. از میان 32 زمینه ی دانشی مطرح شده در مدل، قوانین و مقررات شهری، جلب مشارکت مردمی و بخش خصوصی، برنامه ریزی استراتژیک، مدیریت بحران و مدیریت زیرساخت های شهری و خدمات عمومی به ترتیب حائز بیشترین اهمیت برای مدیران شهری کشور گردیدند. همچنین مشخص گردید که آموزش رشته مدیریت شهری امکان حل مشکلات سیاسی، برنامه ریزی و توسعه شهری و پژوهشی را بیش از دیگر مشکلات شهریِ کشور فراهم می نماید. از میان روش های آموزشی پیشنهاد شده برای رشته مدیریت شهری، با توجه به ماهیت کاربردی این رشته، به ترتیب اجرای پروژه های موردکاوی، برگزاری دوره کارورزی، انجام مسافرت های پژوهشی و برگزاری نشست های تخصصی حائز اهمیت بیشتری گردیدند.