زندگانی و اندیشه های محمود افشار یزدی

در بررسی و واکاوی تاریخ سیاسی، اجتماعی و فرهنگی هر کشوری آگاهی از اندیشه ها و زندگی شخصیت ها و اندیشمندان آن کشور از اهمیت زیادی برخوردار است در همین راستا بررسی تاریخ معاصر ایران نیز نیاز به بررسی افکار اندیشمندان و تئوریسین های آن دوره که استوانه های فکری ایران در آن عصر محسوب می شوند، لازم به نظر می رسد. دکتر محمود افشار نیز از این قاعده مستثنی نیست چرا که بخشی از لایه های پنهان تاریخ معاصر ایران در بررسی افکار و اندیشه های وی قابل درک است. می توان گفت وی یکی از مفاخر بزرگ علمی و ادبی و سیاسی و فرهنگی کشور ما در قرن اخیر است که عمر خود را در راه سر بلندی و اعتلای وطن صرف کرد و یادگارهای خیر و ثمرات نیکویی از خود بر جای گذاشت که فرهنگ و ادب ایران از برکات آن سالیان دراز، بهره مند خواهد شد. محمود افشار یزدی در سال 1311 قمری در یک خانواده بازرگان در یزد متولد شد. او بعد از آموختن تحصیلات ابتدایی برای ادامه تحصیل رهسپار هند شد. در سال 1325 قمری به تهران آمد و در مدرسه علوم سیاسی مشغول تحصیل شد. سپس برای تکمیل تحصیلات به سویس رفت و در دانشگاه لوزان با عنوان پایان نامه سیاست اروپا در ایران موفق به اخذ دا نشنامه دکتری علوم اجتماعی و سیاسی شد. افشار در سویس به مبارزه با سیاستهای استعماری روس و انگلیس در ایران پرداخت. جدی ترین موضع او مخالفت با قراردار 1919 م. بود. زیرا به اعتقاد او این قرارداد بطور کامل ایران را تحت الحمایه انگلیس قرار می داد. دکتر افشار بعد از دفاع و چاپ رساله دکتری، به ایران بازگشت و فعالیتهای علمی و فرهنگی وسیاسی خود را بیش از نیم قرن در ایران ادامه داد. او در گام نخست در سال 1304 ش. نشریه آینده را به منظور تحکیم وتقویت وحدت ملی و تعمیم و گسترش زبان فارسی بنیان نهاد؛ این نشریه آینه تمام نمای افکار و اندیشه های محمود افشار و باز تاب اوضاع و احوال سیاسی و فرهنگی و اجتماعی جامعه آن روز ایران می باشد که طی چهار دوره تا سال 1339 ش. منتشر شد. افشار از سال 1305 تا 1325 ش. به همکاری در وزارت خانه های عدلیه و مالیه و فرهنگ پرداخت و سپس به مدت بیست سال به جهانگردی روی آورد. در همان سالها بود که بخشی از دارایی های خود را در تهران و یزد وقف امور فرهنگی و اجتماعی کرد. یکی از تفکرات برجسته افشار ایجاد وحدت ملی در جامعه با تکیه بر عمومیت یافتن زبان فارسی بود. سرانجام دکتر محمود افشاردر 28 آذر 1362 در تهران در گذشت در حالیکه یادگارهای ارجمندی برای آیندگان برجای گذاشت. علاوه بر موقوفات که در راستای اعتلای فرهنگ ایران زمین می باشد از او کتب ارزنده و ارزشمندی به جای مانده است. از جمله سیاست اروپا در ایران ترجمه ضیاءالدین دهشیری، افغان نامه در سه جلد، گفتار ادبی در دو جلد... بعلاوه بخش زیادی از نوشته های افشار شامل موضوعاتی چون تاریخ، سیاست، ادب و اجتماع بوده که به صورت مقاله غالبا در نشریه آینده و دیگر نشریات آن روزگار مانند آفتاب، ایران، اطلاعات، کیهان و... به چاپ می رسید.