هوش هیجانی در کلاس درس: توانمندسازی معلمان و دانش آموزان از راه آموزش مهارت های هیجانی – اجتماعی

پ‍ژوهش حاضر، مطالعه ای تجربی است و با هدف افزایش مهارت های هیجانی اجتماعی در کلاس درس، انجام گرفته است. بدین منظور، این پژوهش به طراحی و اجرای دو برنامه مهارت آموزی پرداخته است. اولین برنامه آموزش مهارت های ـ هیجانی اجتماعی به معلمان و برنامه دیگر آموزش مهارت های هیجانی اجتماعی به دانش آموزان توسط معلمان بوده است. نمونه ی مورد مطالعه در این پژوهش ، معلمان داوطلب دوره ابتدایی ( پایه های چهارم و پنجم)، با حداقل 10 سال سابقه تدریس و مدرک کارشناسی بوده اند که به صورت تصادفی در دو گروه کنترل (18 معلم زن و 16 معلم مرد) و آزمایشی (20 معلم زن و 14 معلم مرد) گمارده شده اند. دانش آموزان معلمان گروه کنترل ،354 دختر 522 پسر و دانش آموزان معلمان گروه آزمایش ،513 دختر و 525 پسر بوداند. مهارت های هیجانی ـ اجتماعی معلمان با پرسش نامه هوش هیجانی بار-اون(1998، مخصوص بزرگسالان)، و مهارت های هیجانی-اجتماعی دانش آموزان با پرسش نامه هوش هیجانی بار-اون2001 (مخصوص کودکان و نوجوانان) و تدریس کارآمد با پرسش نامه محقق ساخته سنجیده شده است. داده های جمع آوری شده با روش تحلیل واریانس عاملی با سنجش مکرر، آزمونt برای گروه های مستقل، تحلیل واریانس چند متغیره، رگرسیون ساده و گام به گام تجزیه و تحلیل شده اند. نتایج این مطالعه نشان دادکه : برنامه ی مهارت آموزی موجب بهبود مهارت هیجانی اجتماعی در گروه آزمودنی معلمان شده است، بهبود مولفه های مهارت های هیجانی اجتماعی در هر دو جنس به یک میزان بوده است، دو جنس تفاوتی در مهارت های هیجانی اجتماعی کلی نداشته اند اما زنان درمولفه بین فردی و مردان در مولفه خلق عمومی برتری دارند، بهبود مهارت های هیجانی اجتماعی معلمان با بهبود تدریس کارآمد آنان رابطه معنی دار دارد.. در بخش دوم، نتایج برنامه مهارت آموزی دانش آموزان توسط معلمان نشان می دهد که : برنامه مهارت آموزی موجب بهبود مهارت هیجانی اجتماعی کلی و مولفه های آن در دانش آموزان شده است، بین دانش آموزان دختر و پسر، در مهارت های هیجانی اجتماعی کلی تفاوت وجود نداشته است اما دختران در مولفه های بین فردی و سازگاری برتری دارند و بهبود مهارت های هیجانی ـ اجتماعی دانش آموزان می تواند بخش هایی ازبهبود عملکرد تحصیلی دانش آموزان را تبیین نماید. به طور کلی، این پژوهش نشان داده است بهبود هوش هیجانی دانش آموزان در کلاس درس می تواند از یک سوی با توانمندسازی معلمان در حوزه مهارت های هیجانی اجتماعی و نحوه یاددهی این مهارتها، و از سوی دیگر، با یکپارچه سازی برنامه های مهارت آموزی (برنامه های آموزش مهارت های هیجانی اجتماعی) در برنامه های درسی در کلاس درس تامین گردد .