بررسی روابط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ایران و مصر در دوره پهلوی

سرزمین مصر از دیرباز با ایران در ارتباط بوده به طوری که سابقه تاریخی آن به دوره هخامنشی برمی گردد و در ادوار مختلف تاریخی، به سبب مشترکات فرهنگی، دینی و قدمت تمدن به هم نزدیک شده اند. در دوره پهلوی نیز روابط سیاسی، فرهنگی و اقتصادی میان ایران و مصر با فراز و نشیب هایی همراه بود. در 22 فوریه 1922م. با اعلام استقلال مصر، دولت ایران آن را به رسمیت شناخته و سرکنسول گری خود را به سفارت ارتقاء داد. از 1300هـ ش. تا 1331هـ ش.(1921 -1952 م.) که حکومت سلطنتی مصر منقرض گردید؛ همکاریهای مثبت و مناسبات خوبی بین دو حکومت وجود داشت. اما در 1339 هـ.ش.(1960م.) ایران با اسرائیل روابط سیاسی برقرار کرد و زمینه اختلاف میان دو کشور به وجود آمد. و این امر موجب قطع روابط ده سال گردید. بعد از جنگ ژوئن 1967م. رابطه دو کشور روند مسالمت آمیزی به خود گرفت و در شهریور 1349هـ ش.(1970م.) وقتی سادات اداره امور مصر را بدست گرفت؛ رابطه ایران و مصر وضعیت مطلوبتری یافت. امضای قرارداد کمپ دیوید بین مصر و اسرائیل در جهان عرب شکاف ایجاد کرد و حمایت مصر از شاه باعث گردید امام (ره) در سال 1979م. طی دستور العملی قطع رابطه دیپلماتیک با مصر را خواستار شوند. در زمینه اقتصاد، قبل از قطع مناسبات دیپلماتیک، پروتکل اقتصادی میان وزرای اقتصاد دو کشور به امضاء رسید و بر اساس آن ایران در طرح های مشترکی از جمله تأسیس کارخانه ریسندگی و شرکت کشتیرانی مشترک سرمایه گذاری کرد. دردوره اوج روابط نیز در زمینه طرح های ساختمانی، پتروشیمی و بانک توسعه، ایران و مصر به توافق رسیدند و به طور مشترک در آن سرمایه گذاری کردند. به لحاظ فرهنگی در این دوره در تمام دانشگاههای مصر از اسوان در جنوب تا اسکندریه در شمال، کرسی زبان فارسی وجود داشت. از اقدامات فرهنگی این دوره می توان به مبادله استاد و دانشجو، واگذاری بورسهای تحصیلی، دعوت از هنرمندان و همکاریهای مذهبی و فرهنگی دیگر اشاره کرد.